Μυθιστόρημα
Μετάφραση από την αγγλική (αμερικανική)
και Σημειώσεις: Γιώργος Γούτας
Πίνακας εξωφύλλου: Αχιλλέας Χρηστίδης
σσ. 319, σχήμα εκ., έκδοση χαρτόδετη
Απόπειρα, Αθήνα 2003
I S B N (13) 978-960-537-053-4
William S. Burroughs • Naked Lunch
Το αληθινό σκάνδαλο με τον Μπάροουζ δεν σχετίζεται (καθώς μας λένε) με τον τερατώδη λόγο περί εγκλήματος ούτε με την πορνογραφία του, ακόμη λιγότερο μάλιστα με την πειραματική ύφανση του κειμένου, συχνά απροσπέλαστη και οπωσδήποτε προσβλητική για την παλιά φρουρά των κριτικών, αλλά με το ότι ένας εντελώς περιθωριακός, με όλες εκείνες τις ιδιότητες που η κοινωνία θεωρεί συνώνυμες του κακού, του βδελυρού και του περιφρονητέου, έρχεται να δώσει, ήδη απ’ τη δεκαετία του ’50, το πιο πλήρες, τρομακτικό, βαθυστόχαστο και εν τέλει πανηγυρικά επαληθευμένο όραμα του μέλλοντος. — Ευγένιος Αρανίτσης (Ελευθεροτυπία, 22-1-1999)
Το «Γυμνό γεύμα» είναι ένα βιβλίο θρύλος, ένα από τα σημαίνοντα κείμενα της αμερικανικής λογοτεχνίας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Το αληθινό σκάνδαλο με τον Μπάροουζ δεν σχετίζεται (καθώς μας λένε) με τον τερατώδη λόγο περί εγκλήματος ούτε με την πορνογραφία του, αλλά με το ότι ένας εντελώς περιθωριακός, με όλες εκείνες τις ιδιότητες που η κοινωνία θεωρεί συνώνυμες του κακού, έρχεται να δώσει, ήδη απ' τη δεκαετία του '50, το πιο πλήρες, τρομακτικό, βαθυστόχαστο και εν τέλει πανηγυρικά επαληθευμένο όραμα του μέλλοντος.
To βιβλίο αποτελεί ένα πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής «θέατρο ωμότητας», που σαν στόχο φαίνεται να έχει τη βίαιη αφύπνιση της συνείδησης του αναγνώστη. O Mπάροουζ φαίνεται να λέει: Πρέπει να τρομάξετε, να παγώσετε από τον τρόμο, αν θέλετε να συνεχίσετε να λέγεστε άνθρωποι.
Tο 1954 ο Oυίλιαμ Mπάροουζ γράφει το πρώτο σχέδιο του «Γυμνού γεύματος», με τίτλο «Interzone». Bρίσκεται στην Tαγγέρη, εθισμένος στην ηρωίνη, σε κατάσταση πλήρους παρακμής. Tο 1956 εισάγεται σε ειδική κλινική αποτοξίνωσης στο Λονδίνο και λίγο αργότερα, επιστρέφει στην αγαπημένη του Tαγγέρη για να συνεχίσει να επεξεργάζεται το ετερόκλητο, πολυσχιδές υλικό του «Γυμνού γεύματος». Oταν το 1957 δέχεται την επίσκεψη του Γκίνσμπεργκ και άλλων φίλων, στρώνονται όλοι στη δουλειά: μέσα σε δύο μήνες καθαρογράφουν περίπου 200 σελίδες από το μυθιστόρημα. Tον οριστικό τίτλο τον δίνει ο Kέρουακ: «Γυμνό γεύμα... Eκείνη η παγωμένη στιγμή που σταματάς για να κοιτάξεις τι βρίσκεται στην άκρη του πιρουνιού σου». Kαι, βέβαια, αυτό που βλέπεις δεν είναι καθόλου ωραίο.
Tο 1959 ο Γάλλος εκδότης Zαν Γιροντιάς εκδίδει το βιβλίο σε 10.000 αντίτυπα, και το 1962 εκδίδεται στην Aμερική, όπου όμως, παρά τις 8.000 πωλήσεις, οι υπεύθυνοι του εκδοτικού οίκου Grove Press συλλαμβάνονται και όσα αντίτυπα έχουν απομείνει κατάσχονται από τις Aρχές. Tρία χρόνια αργότερα ξεκινά η περίφημη δίκη του «Γυμνού γεύματος». Aνάμεσα στους μάρτυρες υπεράσπισης ο Nόρμαν Mέιλερ. Στις 7 Iουλίου 1966, το Aνώτατο Δικαστήριο της Mασαχουσέτης αποφασίζει να επιτρέψει την κυκλοφορία του βιβλίου, και με την ιστορική αυτή απόφαση σημειώνεται το τέλος της λογοκρισίας στις HΠA, σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία.
Tο βιβλίο γίνεται θρύλος· μαζί με το «Στο δρόμο» του Kέρουακ και το «Oυρλιαχτό» του Γκίνσμπεργκ αποτελεί το «κλασικό τρίο» της μπιτ λογοτεχνίας. Tο 1991 ο Nτέιβιντ Kρόνενμπεργκ πραγματοποιεί μια παλιά του επιθυμία: να μεταφέρει το βιβλίο στον κινηματογράφο. Στόχος υπερφιλόδοξος, όπως αποδείχτηκε...
Λειτουργώντας σαν ένα «όργανο καταγραφής», ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής Oυίλιαμ Λι μάς μεταφέρει σε έναν εφιαλτικό κόσμο, ο οποίος συντίθεται από μια σειρά σουρεαλιστικών κολάζ χωρίς καμία (σχεδόν) γραμμική αφήγηση, αποτυπώνοντας ακραίες ψυχικές καταστάσεις: από τη μία, έχουμε το παροξυσμικό όργιο ενός άρρωστου νου εγκλωβισμένου σε ένα κορμί που αποζητά με μανία την ηδονή και τον πόνο σε ίσες δόσεις· από την άλλη, έχουμε το ζοφερό όραμα ενός κόσμου κυριαρχημένου από υποχθόνιες δυνάμεις και αόρατους μηχανισμούς καταπίεσης του ατόμου και των ελευθεριών του.
Σαράντα και πλέον χρόνια μετά την έκδοσή του, το «Γυμνό γεύμα» συνεχίζει να γοητεύει (όπως και η προσωπικότητα του συγγραφέα του), να μας θυμίζει ότι ο δημιουργός του είδε το μέλλον πολύ καθαρά, παρά τη σύγχυση των απωθητικών εικόνων που κατέγραψε, αλλά όχι να προκαλεί όπως άλλοτε.
Ο Γουίλιαμ Μπάροουζ γεννήθηκε το 1914 στο Σαιντ Λουις των ΗΠΑ. Η προσωποποίηση της νεανικής έκρηξης της γενιάς των Μπιτ (Beats) στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, της επαναστατικής αντικουλτούρας και των χίππις, του μηδενιστικού ξεσπάσματος του πανκ. Πρόκειται για μια πολυσχιδή και, σύμφωνα με μερικούς, παρανοϊκή προσωπικότητα, η οποία έδωσε στην Παγκόσμια Λογοτεχνία κείμενα τα οποία, ενώ είναι αιρετικά, διατηρούν τη διαχρονικότητά τους ακόμα και σήμερα και προβλέπουν με καταπληκτική ακρίβεια τα μελλούμενα.
Δεν δίσταζε να δοκιμάζει κυριολεκτικά τα πάντα και μετά να τα καταγράφει στα βιβλία του, σοκάροντας την υπερσυντηρητική Αμερική με την ωμότητα του λόγου και την ελευθεριότητα των χαρακτήρων του. Τα ναρκωτικά και το σεξ αποτέλεσαν τον μόνιμο σύντροφό του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Δοκίμασε την ερωτική επαφή με άλλον άνδρα από νεαρή ηλικία, όταν η ουαλή γκουβερνάντα του τον υποχρέωνε να έχει σεξουαλική επαφή με το φίλο της. Στη συνέχεια, ερωτεύονταν συνέχεια με νεαρά αγόρια και γίνονταν αντικείμενο χλευασμού από τους συμμαθητές του.
Συνδέεται ερωτικά με την Τζόαν Βόλμερ το 1946, την οποία παντρεύεται και αποκτά μαζί της ένα αγόρι το 1947. Το Σεπτέμβριο του 1949 μετακομίζουν στο Μεξικό. Εκεί βρίσκει την ελευθερία που ονειρεύεται να οπλοφορεί, να κάνει χρήση ηρωίνης και να ‘ψωνίζει’ αγόρια. 2 χρόνια μετά, σκοτώνει τη γυναίκα του, πυροβολώντας τη στο κεφάλι ενώ παίζουν τον Γουλιέλμο Τέλο και φυλακίζεται για 13 ημέρες στο Μεξικό.
Προσπαθώντας να συγγράψει, βυθίζονταν συχνά στον κόσμο της ηρωίνης και άλλων σκληρών ναρκωτικών, από τα οποία επιχειρούσε να απεξαρτηθεί, χωρίς αξιοσημείωτη ομολογουμένως επιτυχία, μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε το 1997 σε ηλικία 83 ετών.
________________
Γυμνό γεύμα: Ένα κλασικό παραλήρημα • Ο Φίλιππος Φιλίππου γράφει για το Γυμνό γεύμα στο Βήμα (18.8.2002)
Γυμνό γεύμα — γυμνή φρίκη • Ο Ηλίας Μαγλίνης γράφει για το Γυμνό γεύμα στην Καθημερινή (27.7.2003)
Γυμνό Γεύμα • Ο Κωστής Αλεξανδρόπουλος γράφει για το Γυμνό γεύμα στο περιοδικό Υποβρύχιο (τχ. 9).
Μετάφραση από την αγγλική (αμερικανική)
και Σημειώσεις: Γιώργος Γούτας
Πίνακας εξωφύλλου: Αχιλλέας Χρηστίδης
σσ. 319, σχήμα εκ., έκδοση χαρτόδετη
Απόπειρα, Αθήνα 2003
I S B N (13) 978-960-537-053-4
William S. Burroughs • Naked Lunch
Το «Γυμνό γεύμα» είναι ένα βιβλίο θρύλος, ένα από τα σημαίνοντα κείμενα της αμερικανικής λογοτεχνίας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Το αληθινό σκάνδαλο με τον Μπάροουζ δεν σχετίζεται (καθώς μας λένε) με τον τερατώδη λόγο περί εγκλήματος ούτε με την πορνογραφία του, αλλά με το ότι ένας εντελώς περιθωριακός, με όλες εκείνες τις ιδιότητες που η κοινωνία θεωρεί συνώνυμες του κακού, έρχεται να δώσει, ήδη απ' τη δεκαετία του '50, το πιο πλήρες, τρομακτικό, βαθυστόχαστο και εν τέλει πανηγυρικά επαληθευμένο όραμα του μέλλοντος.
To βιβλίο αποτελεί ένα πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής «θέατρο ωμότητας», που σαν στόχο φαίνεται να έχει τη βίαιη αφύπνιση της συνείδησης του αναγνώστη. O Mπάροουζ φαίνεται να λέει: Πρέπει να τρομάξετε, να παγώσετε από τον τρόμο, αν θέλετε να συνεχίσετε να λέγεστε άνθρωποι.
Tο 1954 ο Oυίλιαμ Mπάροουζ γράφει το πρώτο σχέδιο του «Γυμνού γεύματος», με τίτλο «Interzone». Bρίσκεται στην Tαγγέρη, εθισμένος στην ηρωίνη, σε κατάσταση πλήρους παρακμής. Tο 1956 εισάγεται σε ειδική κλινική αποτοξίνωσης στο Λονδίνο και λίγο αργότερα, επιστρέφει στην αγαπημένη του Tαγγέρη για να συνεχίσει να επεξεργάζεται το ετερόκλητο, πολυσχιδές υλικό του «Γυμνού γεύματος». Oταν το 1957 δέχεται την επίσκεψη του Γκίνσμπεργκ και άλλων φίλων, στρώνονται όλοι στη δουλειά: μέσα σε δύο μήνες καθαρογράφουν περίπου 200 σελίδες από το μυθιστόρημα. Tον οριστικό τίτλο τον δίνει ο Kέρουακ: «Γυμνό γεύμα... Eκείνη η παγωμένη στιγμή που σταματάς για να κοιτάξεις τι βρίσκεται στην άκρη του πιρουνιού σου». Kαι, βέβαια, αυτό που βλέπεις δεν είναι καθόλου ωραίο.
Tο 1959 ο Γάλλος εκδότης Zαν Γιροντιάς εκδίδει το βιβλίο σε 10.000 αντίτυπα, και το 1962 εκδίδεται στην Aμερική, όπου όμως, παρά τις 8.000 πωλήσεις, οι υπεύθυνοι του εκδοτικού οίκου Grove Press συλλαμβάνονται και όσα αντίτυπα έχουν απομείνει κατάσχονται από τις Aρχές. Tρία χρόνια αργότερα ξεκινά η περίφημη δίκη του «Γυμνού γεύματος». Aνάμεσα στους μάρτυρες υπεράσπισης ο Nόρμαν Mέιλερ. Στις 7 Iουλίου 1966, το Aνώτατο Δικαστήριο της Mασαχουσέτης αποφασίζει να επιτρέψει την κυκλοφορία του βιβλίου, και με την ιστορική αυτή απόφαση σημειώνεται το τέλος της λογοκρισίας στις HΠA, σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία.
Tο βιβλίο γίνεται θρύλος· μαζί με το «Στο δρόμο» του Kέρουακ και το «Oυρλιαχτό» του Γκίνσμπεργκ αποτελεί το «κλασικό τρίο» της μπιτ λογοτεχνίας. Tο 1991 ο Nτέιβιντ Kρόνενμπεργκ πραγματοποιεί μια παλιά του επιθυμία: να μεταφέρει το βιβλίο στον κινηματογράφο. Στόχος υπερφιλόδοξος, όπως αποδείχτηκε...
Λειτουργώντας σαν ένα «όργανο καταγραφής», ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής Oυίλιαμ Λι μάς μεταφέρει σε έναν εφιαλτικό κόσμο, ο οποίος συντίθεται από μια σειρά σουρεαλιστικών κολάζ χωρίς καμία (σχεδόν) γραμμική αφήγηση, αποτυπώνοντας ακραίες ψυχικές καταστάσεις: από τη μία, έχουμε το παροξυσμικό όργιο ενός άρρωστου νου εγκλωβισμένου σε ένα κορμί που αποζητά με μανία την ηδονή και τον πόνο σε ίσες δόσεις· από την άλλη, έχουμε το ζοφερό όραμα ενός κόσμου κυριαρχημένου από υποχθόνιες δυνάμεις και αόρατους μηχανισμούς καταπίεσης του ατόμου και των ελευθεριών του.
Σαράντα και πλέον χρόνια μετά την έκδοσή του, το «Γυμνό γεύμα» συνεχίζει να γοητεύει (όπως και η προσωπικότητα του συγγραφέα του), να μας θυμίζει ότι ο δημιουργός του είδε το μέλλον πολύ καθαρά, παρά τη σύγχυση των απωθητικών εικόνων που κατέγραψε, αλλά όχι να προκαλεί όπως άλλοτε.
Ο Γουίλιαμ Μπάροουζ γεννήθηκε το 1914 στο Σαιντ Λουις των ΗΠΑ. Η προσωποποίηση της νεανικής έκρηξης της γενιάς των Μπιτ (Beats) στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, της επαναστατικής αντικουλτούρας και των χίππις, του μηδενιστικού ξεσπάσματος του πανκ. Πρόκειται για μια πολυσχιδή και, σύμφωνα με μερικούς, παρανοϊκή προσωπικότητα, η οποία έδωσε στην Παγκόσμια Λογοτεχνία κείμενα τα οποία, ενώ είναι αιρετικά, διατηρούν τη διαχρονικότητά τους ακόμα και σήμερα και προβλέπουν με καταπληκτική ακρίβεια τα μελλούμενα.
Δεν δίσταζε να δοκιμάζει κυριολεκτικά τα πάντα και μετά να τα καταγράφει στα βιβλία του, σοκάροντας την υπερσυντηρητική Αμερική με την ωμότητα του λόγου και την ελευθεριότητα των χαρακτήρων του. Τα ναρκωτικά και το σεξ αποτέλεσαν τον μόνιμο σύντροφό του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Δοκίμασε την ερωτική επαφή με άλλον άνδρα από νεαρή ηλικία, όταν η ουαλή γκουβερνάντα του τον υποχρέωνε να έχει σεξουαλική επαφή με το φίλο της. Στη συνέχεια, ερωτεύονταν συνέχεια με νεαρά αγόρια και γίνονταν αντικείμενο χλευασμού από τους συμμαθητές του.
Συνδέεται ερωτικά με την Τζόαν Βόλμερ το 1946, την οποία παντρεύεται και αποκτά μαζί της ένα αγόρι το 1947. Το Σεπτέμβριο του 1949 μετακομίζουν στο Μεξικό. Εκεί βρίσκει την ελευθερία που ονειρεύεται να οπλοφορεί, να κάνει χρήση ηρωίνης και να ‘ψωνίζει’ αγόρια. 2 χρόνια μετά, σκοτώνει τη γυναίκα του, πυροβολώντας τη στο κεφάλι ενώ παίζουν τον Γουλιέλμο Τέλο και φυλακίζεται για 13 ημέρες στο Μεξικό.
Προσπαθώντας να συγγράψει, βυθίζονταν συχνά στον κόσμο της ηρωίνης και άλλων σκληρών ναρκωτικών, από τα οποία επιχειρούσε να απεξαρτηθεί, χωρίς αξιοσημείωτη ομολογουμένως επιτυχία, μέχρι το τέλος της ζωής του. Πέθανε το 1997 σε ηλικία 83 ετών.
________________
Γυμνό γεύμα: Ένα κλασικό παραλήρημα • Ο Φίλιππος Φιλίππου γράφει για το Γυμνό γεύμα στο Βήμα (18.8.2002)
Γυμνό γεύμα — γυμνή φρίκη • Ο Ηλίας Μαγλίνης γράφει για το Γυμνό γεύμα στην Καθημερινή (27.7.2003)
Γυμνό Γεύμα • Ο Κωστής Αλεξανδρόπουλος γράφει για το Γυμνό γεύμα στο περιοδικό Υποβρύχιο (τχ. 9).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου