Στον Απόλλωνα, Στη Δήμητρα: Δύο ομηρικοί ύμνοι

δυὸ ἔξοχοι ἀνθοὶ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας

Ἔκδοση ἀρχαιοελληνικοῦ κειμένου: Thomas W. Allen
μετάφραση, σχόλια: Γιάννης Τριτσιμπίδας
σσ. 146, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-320-7,
Λ.Τ. 10,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Απρίλιος 2022

Ἔτσι κινῆσαν καὶ περπατοῦσαν σὰν φοβισμένες περιστέρες
Κι ὅπως στὴ Δῆλο ἡ μαμὴ πλησίαζε ἡ Εἰλείθυια
οἱ πόνοι τὴ μάνα σφίξανε κι ἤτανε νὰ γεννήσει.
Ἀγκάλιασε τὸ φοίνικα, τὸ γόνα στήριξε στὸ μαλακὸ χορτάρι
μειδίασε ἡ γῆς ἀπὸ κάτω.

Μὲ τοῦ Ὠκεανοῦ σὰν ἔπαιζε τὶς βαθύκολπες θυγατέρες
μακριὰ ἀπ’ τὴ λαμπρόκαρπη Δήμητρα μὲ τὴ χρυσὴ λεπίδα
δρέποντας ἄνθη, κρόκο καὶ ρόδα, ὄμορφους
μενεξέδες, ἴριδα καὶ ὑάκινθο στὴ μαλακὴ πεδιάδα.

Μια φρέσκια μετάφραση των ομηρικών ύμνων Στον Απόλλωνα και Στη Δήμητρα από τον σκηνοθέτη Γιάννη Τριτσιμπίδα, δημιουργό της ταινίας Στο Δήλιο Απόλλωνα (1998).

Οι ομηρικοί ύμνοι, άγνωστης ή αμφίβολης πατρότητας, είναι μέρος της προφορικής παράδοσης ως και την αρχαϊκή εποχή όπως διαμορφώθηκε από τους περιφερόμενους ποιητές-αοιδούς, τους λεγόμενους ομηριστές – όπως και τα ομηρικά έπη – μέχρι να καταγραφούν αργότερα. Και οι δύο ύμνοι σχετίζονται με τόπους και έθιμα λατρείας των θεών (Δήλου, Δελφών, Ελευσίνας), με συνάξεις-πανηγύρεις και ποιητικούς αγώνες.

Ο ύμνος Στον Απόλλωνα / Εις Απόλλωνα αποτελείται από δυο ανεξάρτητα μάλλον μέρη, τον ύμνο στον Δήλιο Απόλλωνα που εγκωμιάζει τη γέννηση και την ανατροφή του κυρίαρχου θεού του Αιγαίου και των Ιώνων, κι εκείνον στον Πύθιο Απόλλωνα που περιγράφει την κυριαρχία του θεού στην ηπειρωτική Ελλάδα και την ίδρυση του μαντείου των Δελφών.

Ο ύμνος Στη Δήμητρα / Εις Δημήτραν εξιστορεί την αρπαγή της Κόρης από τον Άδη, την περιπλάνηση και τη θλίψη της μάνας Δήμητρας, τη διδαχή της γεωργίας στους Ελευσίνιους, τον ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ πάνω και κάτω κόσμου, την αφορμή των συμβολισμών της απόκρυφης θρησκείας που αναπτύχθηκε στο Θριάσιο πεδίο.
 

Ὁ Γιάννης Τριτσιμπίδας εἶναι σκηνοθέτης κι ἔχει στὸ ἐνεργητικὸ του μεταξὺ ἄλλων ταινιῶν τὶς παρακάτω σχετικὲς μὲ τὴν ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα: Περσεύς (1982), Ἐκτὸς τῶν τειχῶν: Ἀρχαῖες γειτονιὲς τῆς σύγχρονης Ἀθήνας (2003), Θεοί (1997), Τὰ ἐαρινά (2004), Ἀρχίλοχος ὁ Πάριος (2006). Σχετικά μέ τήν ἀρχαία γραμματεία ἔχει δημοσιεύσει τὰ βιβλία: Εἰς Ἀπόλλωνα: Ὕμνος ὁμηρικός (Καθρέφτης, 1998)· Ἀρχιλοχικὰ μελετήματα Ὀλυμπίου Κ. Ἀλιφιέρη.

Ηλίας Γιαννακόπουλος • Σκέψης εγκώμιον

δοκίμια
σσ. 459, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-319-1,
Λ.Τ. 16,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Απρίλιος 2022

Πιστέψτε εκείνους που ψάχνουν την αλήθεια και αμφισβητήστε εκείνους που τη βρήκαν. — Αντρέ Ζιντ

Η αναζήτηση, η αποκάλυψη και αποδοχή της αλήθειας συνιστούν προϊόν όχι μόνον μιας επίπονης προσπάθειας, αλλά και μιας συνειδητής εσωτερικής απόφασης να προσαρμόζεσαι σε ό,τι αποδεικνύεται και όχι σε ό,τι κολακεύει τις αναπόδεικτες βεβαιότητές σου. Να επιλέγεις το μονοπάτι του αναστοχασμού όταν ένα επιχείρημα ή μία άλλη λογική ερμηνεία πείθει περισσότερο ή φωτίζει μία άγνωστη πτυχή της πραγματικότητας.

Χρήσιμο εργαλείο σε όλα τα παραπάνω και ευχάριστο «συνοδοιπόρος» ο δοκιμιακός λόγος. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο γραμματειακό είδος δεν στοχεύει αποκλειστικά στην πειθώ, αλλά και στην πρόκληση θετικών συναισθημάτων κατά την ανάγνωσή του. Κινείται δηλαδή στο μεταίχμιο Επιστήμης και Λογοτεχνίας.

Η συνθετότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα αναπάντητα ερωτήματα για το νόημα της ζωής και η πολυπλοκότητα της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας — με πολλά στοιχεία «αταξίας» — αποτελούν τον προνομιακό χώρο του δοκιμιακού λόγου του παρόντος βιβλίου. Η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η γλώσσα, η πολιτική, η θρησκεία, ο άνθρωπος, η Ελλάδα, η βία, οι «προτάσεις ζωής» κι ένα πλήθος άλλων θεμάτων συνθέτουν το νοηματικό ιστό του βιβλίου. Στόχος δεν είναι η απόλυτη απόδειξη ή η επιβολή μιας θέσης αλλά η πρόκληση να δούμε κάποια «αυτονόητα» και δεδομένα με «άλλη ματιά».

(Κείμενο από το οπισθόφυλλο της έκδοση.)

Καίγοντας τις πλεξούδες του ήλιου • Μπούτσουνγκ Ντ Σόναμ (επιλογή)

σσ. 155, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-318-4,
Λ.Τ. 14,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Μάρτιος 2022
Μετάφραση: Κλεοπάτρα Φωτίου
Εισαγωγή : Τσέρινγκ Ουάνγκμο Ντόμπα
Επίλογος : Τένζιν Ντόρτζι (Τέντορ)

Η συγγραφή στη δικτατορία είναι επικίνδυνη. Οι συγγραφείς πρέπει να βρούνε τρόπους να ξεφύγουν από την ψαλίδα της κρατικής λογοκρισίας ή να αντιμετωπίσουν τις απειλές, τα βασανιστήρια και τη φυλακή. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, δίνουν οι συγγραφείς στο Θιβέτ φωνή στην απελπισία, την απώλεια και την ελπίδα τους. Αινιγματικοί, μεταφορικοί, διφορούμενοι ή ωμά ειλικρινείς, αυτοί οι στίχοι συνηχούν με την απέχθεια και την ανυπακοή του λαού καθώς μιλούν για τη βία που υπομένουν καθημερινά στην κινεζική κατοχή.

Δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν ότι τα περισσότερα ποιήματα στο Καίγοντας τις πλεξούδες του ήλιου, την ανεκτίμητη αυτή συλλογή σύγχρονης ποίησης από το Θιβέτ είναι απροκάλυπτα και αμετανόητα πολιτικά. Διότι ο καθένας που ζει σε ένα πολιτικό ναρκοπέδιο όπως το Θιβέτ, όπου κάθε προσπάθεια να ζήσεις ή να βελτιώσεις τη ζωή σου πνίγεται από έναν αδιαπέραστο ιστό κανόνων, περιορισμών και ποινών, η επιθυμία για ελευθερία γίνεται η μεγαλύτερη εμμονή των ανθρώπων. Στο Θιβέτ, ακόμη και μη πολιτικά θέματα, όπως η αγάπη, η φιλία και ο ελεύθερος χρόνος, δεν είναι ποτέ αληθινά ελεύθερα από την τσιμπίδα της πολιτικής. — Τένζιν Ντόρτζι

Όταν κάποιοι χάσουν την ελευθερία τους, εμείς οι υπόλοιποι που ζούμε σε μια σχετική ελευθερία το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διαβάζουμε τι έχουν γράψει έχοντας στα χείλη μας τα ονόματά τους. — Τένζιν Ντίκι

Αυτά τα συγκινητικά ποιήματα από συγγραφείς μέσα από το Θιβέτ ξεχωρίζουν σαν τρομερά κατορθώματα άξια πραγματικά να γιορταστούν. — Τσέρινγκ Νάμγιαλ

Τα ποιήματα στη συλλογή αυτήν είναι σπαρακτικά, ρηξικέλευ­θα και επαναστατικά : οι αναγνώστες θα χρειαστούν όλο τους το κουράγιο. — Τσέρινγκ Ουάνγκμο Ντόμπα

Χαρούκι: Μαρμελάδα από χιονισμένα ρόδα του Γιώργου Τένορμαν Τζιουβάρα

γράφει η Άννα Ρω | MaxMag,
Σάββατο 5 Μαρτίου 2022 »»

 

Διαβάσαμε το Χαρούκι: Μαρμελάδα από χιονισμένα ρόδα του Γιώργου Τένορμαν Τζιουβάρα και…

    Τα ρόδα ομορφαίνουν την επαφή τους
    Οι αναμνήσεις ζεσταίνουν το δέρμα τους.
    Αέναες πνοές ήχων, κραυγές σε απέραντα φαράγγια που ήχησαν ως τη θάλασσα.
    Τα ρόδα ομορφαίνουν τη σαπίλα των τοίχων,
    τη φθορά και ο μιαρός αέρας του δωματίου
    ευωδιάζει μυρωδιές άγνωστες,
    μα ποτέ δεν είχαν μυρίσει παρέα αυτές τις μυρωδιές.
    Είναι δυνατόν όλα να έχουν αλλάξει τώρα που συναντήθηκαν;
    Αγγίζοντας τα χέρια τους στο χώμα παράλληλα,
    ενώθηκαν με την ίδια γη
    Τα ρόδα όμως τρυπούν
    Μη φοβηθείτε εραστές μου, μη φοβηθείτε,
    Ο φόβος είναι για το αύριο, μείνετε στη γη!
    Ματίλντα (1)

Τα ρόδα είναι φρούτα;

Ένα ερώτημα που τίθεται συχνά πυκνά στο βιβλίο: Χαρούκι: Μαρμελάδα από χιονισμένα ρόδα του Γιώργου Τένορμαν Τζιουβάρα.

Φαίνεται πως… μας απασχολούν πολύ οι απαντήσεις. Άλλοτε είναι σημαντικές και άλλοτε όχι. Μας απασχολούν και τα παράξενα, τα abnormal, τα «έξω από μας», πιο πολύ θα έλεγα από όσο θα έπρεπε να μας απασχολούν οι αδικίες, οι ανισότητες, οι θηριωδίες κλπ. κλπ.

Ας επανέλθω όμως στην τρυφερή ιστορία των 197 σελίδων που ολοκλήρωσα μόλις, κι έχω ακόμα τη γεύση στα χείλη από το αγριοκέρασο, που έρρεε άφθονο στις σελίδες του. Μια γλυκιά γεύση που ανακαλείται από τα βάθη της ζωής μου, αφού ηλικιακά είμαι μικρότερη από τα 73 χρόνια της μικρής γιαπωνέζας, ονόματι Ακίνα, αλλά πολύ μεγαλύτερη από τον επονομαζόμενο, εξαιτίας των γονέων του, νεαρό Χαρούκι. Όχι ο Χαρούκι Μουρακάμι ο γνωστός Ιάπωνας συγγραφέας δεν ήταν νονός του. Ίσως όμως, ήταν κάπου κρυμμένος στις σελίδες αυτού του ιδιόμορφου βιβλίου. Πάντως ο ίδιος ο συγγραφέας κάθε άλλο παρά κρυμμένος επιδιώκει να είναι. Συνομιλεί με τους ήρωες, τους αναγνώστες, το παρελθόν και το μέλλον. Έξυπνα, χιουμοριστικά, ενίοτε τρυφερά.

Ήρθε όμως η ώρα να μιλήσω για την υπόθεση του βιβλίου. Πριν από αυτό όμως θα τονίσω πως έχει ένα βασικό ελάττωμα. Είναι έξυπνο. Σαν να λέμε smart book. Γιατί εκτός από την θεαματική οπτική γωνία που έχει επιλέξει ο Τένορμαν για να θέσει τα θέματά του, τα έχει έξτρα φιλτραρισμένα με τη βοήθεια των μαγικών ικανοτήτων της Ευκαρπίας Σουμέλα-ς, Μύριαμ ή Μαρί. Θα αναρωτιέστε, από που ξεφύτρωσε η… τέλος πάντων δεν επαναλαμβάνω την περιπέτεια του ονόματός της. Θα πω μόνο ό,τι αδελφή της είναι η Ματίλντα μια μορφή μεταξύ μνήμης και λήθης αν θεωρείται η ζωή με την κανονική μορφή, όπως τη ζούμε όλοι δηλαδή, αν θεωρείται λοιπόν, θεματοφύλακας της μνήμης. Κι αν οι ατέλειωτες ώρες του ύπνου θεωρούνται… όχι δεν θα το πω. Πρέπει να το ανακαλύψετε. Θα πω μόνο για να αιτιολογήσω τον όρο smart book ότι από την ανάγνωση της πρώτης σελίδας μέχρι και την ανάγνωση της τελευταίας σελίδας έγινε το θαύμα. Πραγματοποιήθηκε λίφτινγκ στο πρόσωπό μου εξαιτίας της ενεργοποίησης σωστής ροής του Qi και των ενδορφινών μου, σαφή αποτελέσματα του συνεχόμενου χαμόγελου κατά την ανάγνωση του βιβλίου.

«Σημείο εξόδου ένα», του Γιώργου Πολυμενάκου (κριτική)

γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου | Bookpress,
Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου 2022 »»

Είναι βέβαιο πως η πανδημία του Covid-19 θα επηρεάσει βαθιά τη λογοτεχνία, η οποία συχνά αποτυπώνει την πραγματικότητα – ή καλύτερα, εκφράζει την προσωπική ματιά ενός δημιουργού για την πραγματικότητα –, με τρόπο έμμεσο, μέσω της μυθοπλασίας. Ένα πρώτο δείγμα είναι το μυθιστόρημα του Γιώργου Πολυμενάκου με τίτλο Σημείο Εξόδου Ένα (εκδ. Απόπειρα), η υπόθεση του οποίου εκτυλίσσεται σε έναν δυστοπικό κόσμο, στα απομεινάρια ενός πολιτισμού που κατέρρευσε εξαιτίας ενός αναπάντεχου και εξαιρετικά μεταδοτικού ιού.

Γιάννης Τριτσιμπίδας • Μοντέρνοι καιροί: Σκηνικό 1947–80

αφήγημα, αναμνήσεις
σσ. 155, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-316-0,
Λ.Τ. 10,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Δεκέμβριος 2021

Από την Αθήνα του 50 ως και το Παρίσι της δεκαετίας του 70, ψήγματα μνήμης ενός βλαστού της τυχερής απόλεμης φουρνιάς με ακόμα ζωντανές τις περιπέτειες του αιώνα.

Ήρθε πρωί, ήξερα καλά γιατί, δεν ήθελα να τραινάρει η κουβέντα. Με ρώτησε τι μέλλει γενέσθαι με μας, απάντησα ότι λόγω της δημιουργηθείσης εκρύθμου καταστάσεως αποκλείεται να παντρευτούμε. Δεν είπε τίποτε, έγινε μόνον έξω φρενών με μια φωτογραφία που πήρε το μάτι της κι έφυγε. Στην Κυψέλης είχε τανκς.

«Θες κιφ;» «Όχι». «Θες χασίς;» «Όχι». «Θες γυναίκα;» «Όχι». «Θες κορίτσι, την ξαδέρφη μου;» « Όχι ». « Θες να με γαμήσεις;» «Όχι». «Θες να σε γαμήσω;» «Όχι». Μου ’ριξε μια περιφρονητική ματιά και συνέχισε το σουλάτσο του.

«Συγγνώμη, σύντροφε, νομίζω πως το ζήτημα είναι ταξικόν!» «Τι ταξικόν δηλαδή;» «Βεβαίως, άλλο είναι να ’σαι καλά καλά μαστούρης και να ’χεις καπάκι ένα ταψί μπακλαβά κι άλλο να μην έχεις».

(Κείμενα από το οπισθόφυλλο της έκδοσης.)

Ο Γιάννης Τριτσιμπίδας γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Νομικά, μετά κινηματογράφο στο Παρίσι. Δίδαξε στο Τμήμα Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Παρισιού VIII (Vincennes) για πολλά σημαδιακά χρόνια. Γυρίζοντας στην Ελλάδα παρήγαγε και σκηνοθέτησε ταινίες. Κάποιες από αυτές : Μετατοπίσεις (1976), Eρanima (1977), Περσεύς (1982), Αϊβαλιώτικο (1990), Στο Δήλιο Απόλλωνα (1998), Ο ξένος στον ξένο: Δημήτριος Γαλανός, Μπενάρες (2001), Τα Εαρινά: Τραγούδια, χοροί και παιχνίδια στην Πάρο (2004), Λεύκωμα (2005), Αρχιλόχου Πάρος Ιμερτή (2005–6), Τέχνες και γράμματα στην Πάρο (2007), Βιετ Κώστας (2012–14).
Βιβλία: Εις Απόλλωνα, ύμνος ομηρικός, μετάφραση και σχόλια, Καθρέφτης, 1998, Ομηρικός ύμνος στη Δήμητρα, μετάφραση, υπό έκδοσιν.

Δημήτρης Β. Προύσαλης • Παραμύθια, μύθοι, παραδόσεις και άγνωστες ιστορίες από τον κόσμο του 1821

σσ. 322, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-315-3,
Λ.Τ. 16,00 € + Φ Π Α
Σειρά: Του κόσμου τα παραμύθια, # 44
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Δεκέμβριος 2021

Ένα βιβλίο συμβολή στο ορόσημο της Εθνικής Παλιγγενεσίας 200 χρόνια μετά την επανεκκίνηση του Ελληνισμού.

Ιστορίες βγαλμένες μέσα από τον αχό της Ιστορίας, αφηγήσεις από τον κόσμο των καριοφιλιών, που ανασαίνει παράλληλα με τη μυθοπλαστική προσέγγιση της πραγματικότητας του 1821. Παραμύθια λαϊκά, μύθοι του Αισώπου, προφορικές παραδόσεις, διδακτικές και αιτιολογικές ιστορίες, παραβολικές ιστορήσεις, λαϊκά ανέκδοτα, αφηγήσεις ονείρων, προλήψεις και αντιλήψεις υφαίνουν το τοπίο του συλλογικού φαντασιακού μέσα σε χρόνο πραγματικό. Στον διάβα του άυλου κόσμου, στα σταυροδρόμια που συναντιέται ο λόγος με την πράξη, οι ιστορίες ανταμώνουν μικρά και μεγάλα γεγονότα της Επανάστασης σε ένα συναπάντημα προσώπων, ενεργειών, τόπων, συμπεριφορών, για να φανερωθεί το αδύνατο, να εκλογικευτεί το παράλογο, να ιδωθεί το θαυμαστό, να αναδυθεί το ανθρώπινο, να μην ξεχαστεί το απάνθρωπο, να τραγουδηθεί το ηρωικό.

Διακόσιες ιστορίες της περιόδου λίγο πριν από το ξεκίνημα του 21 μέχρι και τη λήξη των αναμετρήσεων, γίνονται σπόρος από το χτες που επιζητεί να μπολιάσει αυτό που σήμερα αγκομαχά, για να οργώσει ένα αύριο φωτεινότερο. Αφηγήσεις που ανασαίνουν μέσα από τα απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών, τις ιστορικές μελέτες, την επιστολική αλληλογραφία, τα επίσημα αρχεία, τις προσωπικές μαρτυρίες, τις δημοσιογραφικές δημοσιεύσεις παρουσιάζοντας έναν κόσμο αλλιώτικο, που αναζητά την περίσκεψη, τον σεβασμό, τον αναστοχασμό.

(Κείμενο από το οπισθόφυλλο της έκδοσης.)