Μιχάλης Μήτρας • Χωρίς ίντερνετ, με τηλεφωνητή κι ένα πάκο φωτοτυπίες

γράφει η Αντιγόνη Κατσαδήμα | «Αναγνώσεις», Αυγή,
Κυριακή 17 Μαρτίου 2019 »»

Ο Μιχάλης Μήτρας θα μας λείψει, αλλά ο Μιχαήλ, ο συγγραφέας και ποιητής θα είναι πάντα μαζί μας. Έτσι ήθελε να γράφεις το όνομά του στους φακέλους, καθώς απευθυνόσουν στο συγγραφέα και ποιητή. Στις συζητήσεις, στο πατάρι του Κοραή της Ιπποκράτους και σε άλλα κεντρικά σημεία της πόλης, μπορούσες άνετα να του μιλήσεις στον ενικό και εκείνος, με τη σειρά του, θα σε παρότρυνε να κάνεις λίγο πιο κει την καρέκλα σου, ώστε να βρίσκεται στο σωστό, για τα μάτια του, σημείο. Όσοι είχαμε την τύχη να γνωρίζουμε προσωπικά τον Μιχάλη Μήτρα, τον εμπνευστή της παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης, – η οποία πλέον εορτάζεται στις 21 Μαρτίου, –  ξέρουμε πως, εκτός από σχολαστικός, ήταν ένας ευαίσθητος άνθρωπος. Μπορούσε να παρεξηγήσει εκείνα τα λόγια καυστικού χιούμορ, αν ένιωθε ότι ξεπερνούσαν τα όρια του αθώου και του καλοπροαίρετου. Δεν είχε κακή κουβέντα για κάποιον, ήταν ιδιαίτερα εγκρατής, όπως και το σκουρόχρωμο, μαύρο ντύσιμό του. Θα μπορούσε να ήταν ένας γνήσιος απόγονος του Γκόγκολ, ένας λογοτέχνης χωρίς περιττό λέγειν ή πράττειν που ήθελε να του στέλνεις καρτ ποστάλ από μέρη της Ελλάδας. Από τον Βόλο και ας ήταν Βολιώτης.

Μιχαήλ Μήτρας (1944–2019)

Η ποίηση και το βιβλίο έχασαν σήμερα έναν δικό τους άνθρωπο.

Σε ανακοίνωσή της για τον θάνατο του Μιχαήλ Μήτρα, η Εταιρεία Συγγραφέων υπενθυμίζει ότι ύστερα από δική του πρόταση καθιερώθηκε στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου.

Μιχαήλ Μήτρας • Δεδομένα μελλοντικού ποιήματος

Το διαβατήριο του Σαββάτου | «Βιβλιοθήκη», Ελευθεροτυπία,
Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011 »»

Δεδομένα μελλοντικού ποιήματος

Future Poetic Givens

1. Σερβίρισμα τσαγιού 2. Θαλάσσια κύματα 3. Ανήσυχος ύπνος 4. Θρόισμα φύλλων 5. Ακροβάτες σε τσίρκο 6. Ταχυδρομική θυρίδα 7. Ασπρο άλογο καλπάζοντας 8. Ξαφνική βροχή τον Ιούλιο 9. Χτυπάει το τηλέφωνο 10. Μουσική του Βιβάλντι 11. Γυναίκα βάφει τα χείλη της 12. Φρούτα σε ψυγείο 13. Γραφείο απολεσθέντων αντικειμένων 14. Θυμωμένες φωνές 15. Βιτρίνα ειδών φωτισμού 16. Κόκκινο κρασί 17. Fata morgana 18. Επιγραφή «ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ» 19. Πολεμικά επίκαιρα 20. Κάτι παράξενο 21. Τώρα, είπε 22. 23. Μιχαήλ Μήτρας

1. Pouring out tea 2. Sea waves 3. Uneasy sleep 4. Rustling leaves 5. Circus acrobats 6. Poste restante 7. Galloping white horse 8. Sudden cloudburst in July 9. The phone is ringing 10. Music of Vivaldi 11. Woman putting on lipstick 12. Fruit in a fridge 13. Lost property office 14. Angry voices 15. Window displaying elextric appliances 16. Red wine 18. Sign DEPARTURES 19. War newsreels 20. Something odd 21. Now, he said 22. 23. Μετάφραση Γιάννης Γκούμας

Οι ατίθασες λέξεις και ο επίμονος γραφέας

Γράφει η Μαρία Μοίρα | Αναγνώσεις,  Η Αυγή,
Κυριακή 5 Ιουλίου 2009 »»

Εξαρθρωμένα μέλη προτάσεων, θραύσματα λέξεων...

Τα κείμενα του Μιχαήλ Μήτρα δεν είναι καλόβολα και υπάκουα. Απαιτούν την απόλυτη προσήλωση, το μέγιστο βαθμό συγκέντρωσης, την ευπειθή συνεργασία ενός αναγνώστη-συνοδοιπόρου στο ενέργημα της ανάγνωσης. Μια άνευ όρων παράδοση στον καταιονισμό των λέξεων, στο καταιγιστικό μοντάρισμα των εικόνων, στην παιγνιώδη εναλλαγή των καταστάσεων, στο επίμονο σφυροκόπημα των νοημάτων, στον ασθματικό ρυθμό των ποιητικών οραμάτων. Έναν αναγνώστη-ερευνητή έτοιμο να ακολουθήσει τον συγγραφέα στις ρεμβώδεις περιπλανήσεις, στις ονειρώδεις καταδύσεις, στις πειραματικές αναζητήσεις στις ακρώρειες και τις μεθορίους του λόγου και της γραφής. Έναν αναγνώστη πρόθυμο να αποκρυπτογραφήσει τους γρίφους και τα αινίγματα μιας κρυπτικής κατασκευής, οδοιπορώντας στους διαδρόμους και τα δωμάτια ενός κειμενικού λαβυρίνθου.

Μιχαήλ Μήτρας: «Η θάλασσα είναι πάντα μακριά»

Γράφει ο Χάρης Βλαβιανός | Βιβλιοδρόμιο,
Τα Νέα, Σάββατο, 9 Αυγούστου 2008 »»

«Η λογοτεχνία δεν λύνει το αίνιγμα της πραγματικότητας, επιμένει ωστόσο να μας το υπενθυμίζει», σημειώνει ο Μιχαήλ Μήτρας.

 

Η αράχνες και το μέλλον στο παράδειγμα του Μιχαήλ Μήτρα

Γράφει ο Βασίλης Αμανατίδης | via Poetica.net (»»)
(αναδημοσίευση από την εφημερίδα Η Αυγή, Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2006)

Μέσα στα διευρυμένα όρια της Οπτικής ποίησης (ελληνιστικά και αλεξανδρινά τεχνοπαίγνια, λατινικά carminafigurata, σχηματογραφικά ποιήματα της θρησκευτικής μεσαιωνικής ποίησης και των αναγεννησιακών εμβλημάτων) προτάθηκε, ήδη από την αρχαιότητα, η αλληλο-δεσμευτική συνύφανση του οπτικού και του γλωσσικού. Στα τέλη του 19ου αιώνα, στην καθοριστική για το ζήτημα ποιητική σύνθεση Uncoupdedesjamaisn’aboliralehazard (1897) του Mallarme, η ποίηση συμπορεύτηκε δραστικά με την εξαιρετικά προωθημένη εικαστική πρωτοπορία της εποχής της, ενώ μερικά χρόνια αργότερα, ο G. Apollinaire, με τα Caligrammes (1918), εμπλούτισε την ποιητική μορφολογία με τρόπους προερχόμενους από τον εικαστικό χώρο (κυβισμός, αφαίρεση κλπ). Με την έλευση του Μοντερνισμού, σχετικοποιείται η προαιώνια παντοδυναμία του λόγου, και η ποίηση αρχίζει όλο και συχνότερα να υιοθετεί τον «χώρο» της εικαστικής οπτικής. Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, σε ανάλογη κατεύθυνση κινήθηκαν τα μεταμοντέρνα ρεύματα Οπτικής ποίησης (Συγκεκριμένη ποίηση και Λετρισμός), όπου πλέον πριμοδοτήθηκε η οπτική λειτουργία έναντι της αναγνωσιμότητας της ρηματικής εικόνας. Στη νεοελληνική ποίηση, η τάση αυτή υπηρετείται απαρέγκλιτα ως σήμερα κυρίως από τον Μιχαήλ Μήτρα.

Οι αράχνες και το μέλλον στο παράδειγμα του Μιχαήλ Μήτρα

Γράφει ο Βασίλης Αμανατίδης * | Αυγή
Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2006

Μιχαήλ Μήτρας, Διακριτικές μεταβολές,
Απόπειρα, Αθήνα 2004 

Μέσα στα διευρυμένα όρια της Οπτικής ποίησης (ελληνιστικά και αλεξανδρινά τεχνοπαίγνια, λατινικά carmina figurata, σχηματογραφικά ποιήματα της θρησκευτικής μεσαιωνικής ποίησης και των αναγεννησιακών εμβλημάτων) προτάθηκε, ήδη από την αρχαιότητα, η αλληλο-δεσμευτική συνύφανση του οπτικού και του γλωσσικού. Στα τέλη του 19ου αιώνα, στην καθοριστική για το ζήτημα ποιητική σύνθεση Un coup de des jamais n’abolira le hazard (1897) του Mallarme, η ποίηση συμπορεύτηκε δραστικά με την εξαιρετικά προωθημένη εικαστική πρωτοπορία της εποχής της, ενώ μερικά χρόνια αργότερα, ο G. Apollinaire, με τα Caligrammes (1918), εμπλούτισε την ποιητική μορφολογία με τρόπους προερχόμενους από τον εικαστικό χώρο (κυβισμός, αφαίρεση κ.λπ.). Με την έλευση του Μοντερνισμού, σχετικοποιείται η προαιώνια παντοδυναμία του λόγου, και η ποίηση αρχίζει όλο και συχνότερα να υιοθετεί τον «χώρο» της εικαστικής οπτικής. Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, σε ανάλογη κατεύθυνση κινήθηκαν τα μεταμοντέρνα ρεύματα Οπτικής ποίησης (Συγκεκριμένη ποίηση και Λετρισμός), όπου πλέον πριμοδοτήθηκε η οπτική λειτουργία έναντι της αναγνωσιμότητας της ρηματικής εικόνας. Στη νεοελληνική ποίηση, η τάση αυτή υπηρετείται απαρέγκλιτα ως σήμερα κυρίως από τον Μιχαήλ Μήτρα.

Μιχαήλ Μήτρας • Διακριτικές μεταβολές

Ποιήματα και εικόνες 1982–2002
σσ. 143, σχήμα 13 × 20,5, έκδοση χαρτόδετη
Απόπειρα, Σεπτέμβριος 2004
I S B N: 960-537-070-0

Συγκεντρωτική έκδοση δημοσιευμένων και ανέκδοτων ποιημάτων μιας εικοσαετίας, με φανερές τις επιδράσεις από τα διεθνή ρεύματα της Συγκεκριμένης ποίησης και του ποιητικού μινιμαλισμού.
Οι εικόνες που παρεμβάλλονται (κολάζ κυρίως και γραφές) έχουν ήδη παρουσιαστεί σε εκθέσεις Οπτικής ποίησης εδώ και στο εξωτερικό, υποδηλώνοντας το παράλληλο ενδιαφέρον του συγγραφέα για την εικαστική γλώσσα.

Μιχαήλ Μήτρας • Αόριστες λεπτομέρειες

πεζογραφήματα
σσ. 127, σχήμα 13,5 × 20,5 εκ., έκδοση χαρτόδετη
I S B N: 960-7034-22-8
Απόπειρα, Αθήνα Απρίλιος 1990

Η συλλογή αποτελείται από 3 ενότητες:
Φανταστική νουβέλα, Πρώτη έκδοση, ιδιωτική, 1972,
Δεύτερη έκδοση Τραμ, Εγνατία 1980
(Αποσπάσματα είχαν δημοσιευθεί στο περιοδικό Ausblicke, 1971.)
Αστική τοπιογραφία, Πρώτη έκδοση, Αιγόκερως, 1980
(Αποσπάσματα είχαν δημοσιευθεί στα περιοδικά Αντί, Συν και Πλην, και στον τόμο Ελληνικό διήγημα ’81, Αιγόκερως, από 1980 ως το 1982.)
Αόριστες λεπτομέρειες
(Μερικά από τα κείμενα αυτής της ενότητας δημοσιεύτηκαν, σε πρώτη μορφή, στα περιοδικά Χρονικό ’73, Γραφή, Πολιορκία, Η Λέξη, Σκαπτή Ύλη, Γράμματα και Τέχνες, Σχήμα Λόγου, Το Δέντρο, Χάρτης, Ζάλη, από το 1973 έως το 1989.)

Το ερώτημα που εδώ και χρόνια μοιάζει ν’ απασχολεί τον Μιχαήλ Μήτρα είναι, σχηματοποιημένο, το εξής:
«Μπορούν οι συμβατικές μορφές λογοτεχνίας να εκφράσουν αποτελεσματικά τη σύγχρονη πραγματικότητα; Με άλλα λόγια: μπορεί ένας συγγραφέας του 1990 να εκφράζεται με τον τρόπο που εκφραζόταν ένας συγγραφέας του 1930 ή και του 1960 ακόμη;»
Κρίνοντας από το έργο του, ξέρουμε ότι ο Μιχαήλ Μήτρας απαντά αρνητικά στο ερώτημα αυτό, υιοθετώντας μια εικονοκλαστική γραφή που αμφισβητεί τις καθιερωμένες τεχνικές της παραδοσιακής αφήγησης.
Βέβαια αν σκεφτεί κανείς πως μια τέτοια «αδιάλλακτη» στάση εξακολουθεί να υποστηρίζεται σήμερα — σε μια εποχή όπου οι μεταμοντερνιστές θριαμβολογούν για το «θάνατο του μοντερνισμού» — η λογοτεχνική άποψη του Μιχαήλ Μήτρα εύκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόκληση άνευ αντικειμένου!