Ονειροπαγίδα

γράφει ο Άγης Αθανασιάδης | Librofilo,
Παρασκευή 22 Απριλίου 2016 »»

Το όνειρο είναι η προνομιούχος χώρα της αμαρτίας. Τόπος φοβερός όπου πραγματοποιούνται και τιμωρούνται οι επιθυμίες δίχως ποτέ να ικανοποιούνται.

Οι νυχτερινές ώρες. Ύπνος και ξαγρύπνια. Ύπνος με όνειρα όπου προβάλλει το υποσυνείδητο, όνειρα που παγιδεύουν, ξαφνιάζουν, πανικοβάλλουν. Όνειρα που “κυκλοφορούν” ανεξέλεγκτα. Ξαγρύπνια που βασανίζει, φέρνει σκέψεις, κρίσεις πανικού, αλλά και σουρεαλιστικές καταστάσεις στην κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου όταν αντί να “μετράς προβατάκια”, μπορεί τα “προβατάκια” να μετράνε εσένα και το ελάφι να βρίσκεται πραγματικά μέσα στο δωμάτιο...

Μ' αυτή τη περίεργη κατάσταση ασχολείται η Αργεντίνα συγγραφέας Ana Maria Shua (Μπουένος Άιρες, 1951), στην έξοχη συλλογή μικροδιηγημάτων της, με τίτλο “ΟΝΕΙΡΟΠΑΓΙΔΑ” («La Sueñera»), (Εκδ. Απόπειρα, μετάφραση και συνέντευξη με τη συγγραφέα, Άννα Βερροιοπούλου, σσ. 264). Είναι ένα βιβλίο για τα όνειρα και την αϋπνία, που δανείζεται τον τίτλο του (και όχι μόνο) από τον μεγάλο Χ. Λ. Μπόρχες – πιο συγκεκριμένα από το ποίημα του «Η μυθική ίδρυση του Μπουένος Άιρες». Η λέξη sueñera που δίνει τον τίτλο στην συλλογή, είναι ένας αργεντινισμός και σημαίνει «να νιώθεις υπνηλία, να έχεις τάση για ύπνο».

Αυτό είναι το παραμύθι για έναν πρίγκιπα μεταμορφωμένο σε βάτραχο που ξανάγινε πρίγκιπας χάρη στο φιλί μιας πριγκίπισσας με την οποία παντρεύεται μόνο και μόνο για να ανακαλύψει ότι αυτή – αχ, αυτές οι γλυκές εκπλήξεις της συζυγικής ζωής! – έχει την παράξενη συνήθεια να πιάνει μύγες με την μακριά της γλώσσα, ή το παραμύθι για ένα βάτραχο μεταμορφωμένο σε πριγκίπισσα που ξανάγινε βάτραχος, αφού την εγκατέλειψε ένας άπονος πρίγκιπας, όλα εξαρτώνται σε τελευταία ανάλυση από την πλευρά που βλέπει κανείς τα πράγματα.

250 μικροδιήγηματα, γεμάτα χιούμορ και φαντασία, σουρεαλιστική διάθεση, που φλερτάρουν με τη λογοτεχνία του Φανταστικού. Μονόλογοι μιας γυναίκας που ονειρεύεται ή που δεν μπορεί να κοιμηθεί. Μικρές τηλεγραφικές ιστορίες της νύχτας ενός ανθρώπου που παγιδεύεται μέσα στα όνειρα του και γράφει.

Στην ουρά, ο κόσμος εξαγριώνεται. Κάποιοι καταφέρονται εναντίον της κυβέρνησης και άλλοι της ακυβερνησίας. Στον γκισέ ο υπάλληλος, ατάραχος. Μα αυτός ο άνθρωπος κοιμάται, εξάπτεται ένας καραφλός κύριος μπροστά μου. Όχι, κύριε, αυτοί που κοιμούνται είμαστε εμείς, του εξηγεί μια κυρία όσο πιο χαμηλόφωνα μπορεί (όποιος ξυπνάει χάνει τη σειρά του). Ώρες αργότερα, δίνω το όνομά μου στον γκισέ, μόνο και μόνο για να διαπιστώσω ότι περιμένω σε λάθος όνειρο.

Μικροδιηγήματα για τη νύχτα, όταν ανασυνθέτεις τον εαυτό σου, παλεύεις με τα φαντάσματά σου, βουλιάζεις στη άβυσσό σου, δεν ελέγχεις τίποτα, είσαι αδύναμος και μόνος -εσύ και η μοναξιά σου. Βρίσκεσαι κοντά στον θάνατο, μόνο που δεν το συνειδητοποιείς, βρίσκεσαι σε έναν άλλο κόσμο, όπου οι επιθυμίες σου βγαίνουν στον αφρό και όπου τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά σου, φανερώνονται.

Τα μικρά παιδιά αποκοιμιούνται ακούγοντας παραμύθια για νεράιδες. Οι μεγάλοι αποκοιμιούνται βλέποντας τηλεόραση. Έτσι λοιπόν, οι άνθρωποι θεωρούν ότι αφήνοντας μια ιστορία στη μέση πριν κοιμηθούν, εξασφαλίζουν το ξύπνημα. Τόσο τυφλά εμπιστεύονται τη φιλοπεριέργεια του θανάτου.

Απόηχοι από Μπόρχες (κυρίως), Λωτρεαμόν, Κάφκα, Πόε, Κορτάσαρ στο βιβλίο, με το Φανταστικό να προβάλλει όλο και πιο έντονα καθώς βυθίζεσαι μέσα στις ιστορίες της Σούα που ακολουθούν την Λατινοαμερικάνικη παράδοση του 20ου αιώνα, με μυθιστορήματα και διηγήματα που ισορροπούσαν μεταξύ σουρεαλισμού και σκληρής πραγματικότητας. Πίσω από τις ιστορίες, λυρικές και ποιητικές στην πλειονότητά τους, κρύβεται βία, καταπιεσμένα πάθη και επιθυμίες, ξοδεμένη ζωή.

Ο συγγραφέας ονειρεύεται έναν άντρα ο οποίος ονειρεύεται έναν άλλο άντρα· αυτός με τη σειρά του αποτελεί το όνειρο ενός τρίτου, που ίσως να είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Μπροστά στην ευθύνη του ονειρευτή, ο συγγραφέας μοιάζει να αποθυμεί την τελική αθωότητα του ήρωα.

Ιστορίες που τις διαβάζεις πολλές φορές, καθώς η γοητεία τους είναι ανυπέρβλητη, νιώθεις να αιχμαλωτίζεσαι μέσα τους. Είναι ένα βιβλίο που σε προκαλεί να το διαβάσεις μονορούφι, αλλά καλύτερα είναι να απολαμβάνεις λίγες ιστορίες κάθε μέρα παράλληλα με κάτι άλλο, έτσι ώστε να μπορέσεις να απολαύσεις το πνεύμα και την σπιρτάδα τους, τον λυρισμό και το χιούμορ τους. Η Shua, συγγραφέας πάνω από 40 βιβλίων, ειδικεύεται στο είδος αυτό, τόσο απλό και τόσο δύσκολο ταυτόχρονα. Απολαυστικό βιβλίο-έκπληξη στο οποίο μπορεί κάποιος να ανατρέχει συνεχώς.

Ένας άντρας δέχεται επίθεση. Αντιστέκεται. Τραυματίζεται βαριά και πιάνεται αιχμάλωτος. Αυτό συμβαίνει στα όνειρά του. Για πολλές απανωτές νύχτες ο άντρας αγωνιά. Ένα βράδυ, ο θάνατος έρχεται πριν το ξύπνημα. Κατά τη διάρκεια της μέρας, ο άντρας συνεχίζει να παίζει, να εργάζεται, να ερωτεύεται, σαν να ήταν πέρα για πέρα ζωντανός, ωστόσο οι νύχτες του είναι έκτοτε κενές, αμνήμονες. Πολλά χρόνια αργότερα, ο άντρας πεθαίνει επίσης σ'αυτή την πλευρά του σύμπαντος και εισέρχεται σ'ένα θάνατο πυκνοϋφασμένο με παράξενα όνειρα.