Η πρώτη αναδρομική έκθεση για τον Πάνο Κουτρουμπούση είναι γεγονός

γράφει η Αργυρώ Μποζώνη | lifo,
Παρασκευή 22 Απριλιου 2022 »»

Στις 6 Μαΐου η μεγάλη αίθουσα του πρώτου ορόφου του Πολιτιστικού Κέντρου «Μελίνα» ανοίγει για να υποδεχθεί τον κρυπτικό, παιγνιώδη και αποκαλυπτικό μαζί, τον ποιητικό και αιώνια εφηβικό κόσμο του συγγραφέα και εικαστικού Πάνου Κουτρουμπούση (1936-2019), ενός ανθρώπου που πίστευε μέχρι το τέλος ότι η ζωή έχει ενδιαφέρον όταν τη ζεις με πολλές αμφιβολίες και μεγάλες βεβαιότητες.

Η έκθεση με τίτλο «Ο Πάνος Κουτρουμπούσης στην αγκαλιά του Κρισγιαούρτι», που διοργανώνει ο δήμος Αθηναίων μέσω του ΟΠΑΝΔΑ και επιμελείται ο Χριστόφορος Μαρίνος, δεν θα είναι μια έκθεση απλώς χρονολογική της ζωής και του έργου του. Μέσα από τα εκατοντάδες αντικείμενα και τεκμήρια της συναρπαστικής ζωής αυτής της μοναδικής περίπτωσης καλλιτέχνη που θα παρουσιαστούν θα επιχειρηθεί να φωτιστεί το πολύπτυχο του χαρακτήρα και του έργου ενός δημιουργού που παρέμεινε ανένταχτος, περιπλανώμενος ιππότης, όπως εκείνοι που συναντάμε στα νεανικά του σχέδια, ένας ξεστρατισμένος μαχητής ή προσκυνητής, όπως οι ήρωες των βιβλίων επιστημονικής φαντασίας που καταβρόχθιζε αχόρταγα, ένας αυθεντικός drifter.

Στον Απόλλωνα, Στη Δήμητρα: Δύο ομηρικοί ύμνοι

δυὸ ἔξοχοι ἀνθοὶ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας

Ἔκδοση ἀρχαιοελληνικοῦ κειμένου: Thomas W. Allen
μετάφραση, σχόλια: Γιάννης Τριτσιμπίδας
σσ. 146, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-320-7,
Λ.Τ. 10,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Απρίλιος 2022

Ἔτσι κινῆσαν καὶ περπατοῦσαν σὰν φοβισμένες περιστέρες
Κι ὅπως στὴ Δῆλο ἡ μαμὴ πλησίαζε ἡ Εἰλείθυια
οἱ πόνοι τὴ μάνα σφίξανε κι ἤτανε νὰ γεννήσει.
Ἀγκάλιασε τὸ φοίνικα, τὸ γόνα στήριξε στὸ μαλακὸ χορτάρι
μειδίασε ἡ γῆς ἀπὸ κάτω.

Μὲ τοῦ Ὠκεανοῦ σὰν ἔπαιζε τὶς βαθύκολπες θυγατέρες
μακριὰ ἀπ’ τὴ λαμπρόκαρπη Δήμητρα μὲ τὴ χρυσὴ λεπίδα
δρέποντας ἄνθη, κρόκο καὶ ρόδα, ὄμορφους
μενεξέδες, ἴριδα καὶ ὑάκινθο στὴ μαλακὴ πεδιάδα.

Μια φρέσκια μετάφραση των ομηρικών ύμνων Στον Απόλλωνα και Στη Δήμητρα από τον σκηνοθέτη Γιάννη Τριτσιμπίδα, δημιουργό της ταινίας Στο Δήλιο Απόλλωνα (1998).

Οι ομηρικοί ύμνοι, άγνωστης ή αμφίβολης πατρότητας, είναι μέρος της προφορικής παράδοσης ως και την αρχαϊκή εποχή όπως διαμορφώθηκε από τους περιφερόμενους ποιητές-αοιδούς, τους λεγόμενους ομηριστές – όπως και τα ομηρικά έπη – μέχρι να καταγραφούν αργότερα. Και οι δύο ύμνοι σχετίζονται με τόπους και έθιμα λατρείας των θεών (Δήλου, Δελφών, Ελευσίνας), με συνάξεις-πανηγύρεις και ποιητικούς αγώνες.

Ο ύμνος Στον Απόλλωνα / Εις Απόλλωνα αποτελείται από δυο ανεξάρτητα μάλλον μέρη, τον ύμνο στον Δήλιο Απόλλωνα που εγκωμιάζει τη γέννηση και την ανατροφή του κυρίαρχου θεού του Αιγαίου και των Ιώνων, κι εκείνον στον Πύθιο Απόλλωνα που περιγράφει την κυριαρχία του θεού στην ηπειρωτική Ελλάδα και την ίδρυση του μαντείου των Δελφών.

Ο ύμνος Στη Δήμητρα / Εις Δημήτραν εξιστορεί την αρπαγή της Κόρης από τον Άδη, την περιπλάνηση και τη θλίψη της μάνας Δήμητρας, τη διδαχή της γεωργίας στους Ελευσίνιους, τον ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ πάνω και κάτω κόσμου, την αφορμή των συμβολισμών της απόκρυφης θρησκείας που αναπτύχθηκε στο Θριάσιο πεδίο.
 

Ὁ Γιάννης Τριτσιμπίδας εἶναι σκηνοθέτης κι ἔχει στὸ ἐνεργητικὸ του μεταξὺ ἄλλων ταινιῶν τὶς παρακάτω σχετικὲς μὲ τὴν ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα: Περσεύς (1982), Ἐκτὸς τῶν τειχῶν: Ἀρχαῖες γειτονιὲς τῆς σύγχρονης Ἀθήνας (2003), Θεοί (1997), Τὰ ἐαρινά (2004), Ἀρχίλοχος ὁ Πάριος (2006). Σχετικά μέ τήν ἀρχαία γραμματεία ἔχει δημοσιεύσει τὰ βιβλία: Εἰς Ἀπόλλωνα: Ὕμνος ὁμηρικός (Καθρέφτης, 1998)· Ἀρχιλοχικὰ μελετήματα Ὀλυμπίου Κ. Ἀλιφιέρη.

Ηλίας Γιαννακόπουλος • Σκέψης εγκώμιον

δοκίμια
σσ. 459, σχήμα 13 × 20,5 εκ.,
έκδοση χαρτόδετη,
I S B N: 978-960-537-319-1,
Λ.Τ. 16,00 € + Φ Π Α,
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Απρίλιος 2022

Πιστέψτε εκείνους που ψάχνουν την αλήθεια και αμφισβητήστε εκείνους που τη βρήκαν. — Αντρέ Ζιντ

Η αναζήτηση, η αποκάλυψη και αποδοχή της αλήθειας συνιστούν προϊόν όχι μόνον μιας επίπονης προσπάθειας, αλλά και μιας συνειδητής εσωτερικής απόφασης να προσαρμόζεσαι σε ό,τι αποδεικνύεται και όχι σε ό,τι κολακεύει τις αναπόδεικτες βεβαιότητές σου. Να επιλέγεις το μονοπάτι του αναστοχασμού όταν ένα επιχείρημα ή μία άλλη λογική ερμηνεία πείθει περισσότερο ή φωτίζει μία άγνωστη πτυχή της πραγματικότητας.

Χρήσιμο εργαλείο σε όλα τα παραπάνω και ευχάριστο «συνοδοιπόρος» ο δοκιμιακός λόγος. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο γραμματειακό είδος δεν στοχεύει αποκλειστικά στην πειθώ, αλλά και στην πρόκληση θετικών συναισθημάτων κατά την ανάγνωσή του. Κινείται δηλαδή στο μεταίχμιο Επιστήμης και Λογοτεχνίας.

Η συνθετότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, τα αναπάντητα ερωτήματα για το νόημα της ζωής και η πολυπλοκότητα της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας — με πολλά στοιχεία «αταξίας» — αποτελούν τον προνομιακό χώρο του δοκιμιακού λόγου του παρόντος βιβλίου. Η φιλοσοφία, η ψυχολογία, η γλώσσα, η πολιτική, η θρησκεία, ο άνθρωπος, η Ελλάδα, η βία, οι «προτάσεις ζωής» κι ένα πλήθος άλλων θεμάτων συνθέτουν το νοηματικό ιστό του βιβλίου. Στόχος δεν είναι η απόλυτη απόδειξη ή η επιβολή μιας θέσης αλλά η πρόκληση να δούμε κάποια «αυτονόητα» και δεδομένα με «άλλη ματιά».

(Κείμενο από το οπισθόφυλλο της έκδοση.)