Μιχαήλ Μήτρας: «Η θάλασσα είναι πάντα μακριά»

Γράφει ο Χάρης Βλαβιανός | Βιβλιοδρόμιο,
Τα Νέα, Σάββατο, 9 Αυγούστου 2008 »»

«Η λογοτεχνία δεν λύνει το αίνιγμα της πραγματικότητας, επιμένει ωστόσο να μας το υπενθυμίζει», σημειώνει ο Μιχαήλ Μήτρας.

 

Γενέτειρα: Βόλος, 1944.

Σπουδές/ Σταδιοδρομία: Παρακολουθεί μαθήματα Νομικών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ραδιοσκηνοθεσίας στο City Literary Ιnstitute του Λονδίνου, όπου ζει τέσσερα χρόνια, εργαζόμενος στην ελληνική εκπομπή του ΒΒC (1979–’83). Από το 1983 έως το 2003 εργάζεται ως παραγωγός εκπομπών λόγου στην Ελληνική Ραδιοφωνία (Πρώτο και Τρίτο Πρόγραμμα). Συνεργάζεται στη σύνταξη της ετήσιας έκδοσης Χρονικό (1972–’79) και των περιοδικών Σήμα (1975–’77) και Ρεύματα (1991–’92). Ύστερα από πρότασή του, το 1998 η Εταιρεία Συγγραφέων καθιερώνει για πρώτη φορά στη χώρα μας την Ημέρα Ποίησης. Έχει εκθέσει «οπτικά ποιήματα» και έργα «Μail Αrt» σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Κριτική ετυμηγορία: O Μήτρας, μία από τις πιο ιδιότυπες φωνές της γενιάς του ΄70, είναι ο κατ΄ εξοχήν εκπρόσωπος της «συγκεκριμένης ποίησης» στα ελληνικά γράμματα. Η γραφή του, αιρετική, εικονοκλαστική, ειρωνική, επιμένει να «ελέγχει» τα όρια και τις δυνατότητες της γλώσσας, επιχειρώντας μέσω της ανατροπής των συμβατικών μορφών του λόγου έναν «αποσυντονισμό» του νοήματος. Τα «οπτικά» του ποιήματα στηρίζονται σε μια προβληματική που τροφοδοτήθηκε από διάφορα ριζοσπαστικά κινήματα του 20ού αιώνα (ντανταϊσμός/ υπερρεαλισμός), αλλά και από τους πειραματισμούς συγκεκριμένων ποιητών, όπως του Απολλιναίρ (βλ. τα περίφημα calligrammes του), του Μαλλαρμέ (στο γνωστό ποίημα «Un coup de dés» αναδεικνύεται η οπτική διάσταση της λέξης) και του Πάουντ (στα Κάντος μέσα στη ροή του ποιήματος παρεμβάλλονται ως «αντικείμενα προς επίδειξη» κινέζικα ιδεογράμματα). Συγκεκριμένα, η concrete poetry που υπερασπίζεται ο Μήτρας είναι δημιούργημα της δεκαετίας του ’50–’60, ενός κινήματος με πρωτεργάτες τον Βολιβιανό Εugene Gomringer και τους Βραζιλιάνους αδελφούς Αugust και Ηaroldo de Campos που, μέσω της σύμμειξης λέξεων και εικόνων, αποσκοπούσε στην αποδόμηση του γραπτού, γραμμικού λόγου. Η γλώσσα για τον Μήτρα δεν αποτελεί φορέα νοήματος, δεν περιγράφει ή αναλύει μια πραγματικότητα που βρίσκεται έξω από αυτήν, αλλά είναι η ίδια πραγματικότητα. Ποίημα και πραγματικότητα ταυτίζονται και οι λέξεις αποκτούν στο χαρτί τη δική τους υλικότητα. Δεν «μεταφέρουν» σημασίες. Ζουν μέσα στο πλαίσιο που οι ίδιες ορίζουν. Μας καλούν να υπάρξουμε στις σιωπές που δημιουργούν, τις επαναλήψεις, τα κενά.

Βιβλιογραφία: Ποίηση: Το άλλοθι της περι-γραφής (Ιδιωτική έκδοση, 1976), Ασταθές πεδίο («Αιγόκερως, 1984), Η τελευταία εικόνα του κόσμου («Αιγόκερως», 1987), Η παράδοξη οικειότητα του αγνώστου («Δελφίνι», 1997), Διακριτικές μεταβολές («Απόπειρα», 2004). Πεζογραφία: Φανταστική νουβέλα (Ιδιωτική έκδοση, 1972), Αστική τοπιογραφία («Αιγόκερως», 1982), Αόριστες λεπτομέρειες («Απόπειρα», 1990).

Στίχοι: «η θάλασσα είναι πάντα μακριά/πάντα μακριά η θάλασσα είναι/μακριά η θάλασσα είναι πάντα/είναι η θάλασσα πάντα μακριά/η θάλασσα είναι πάντα μακριά/ είναι πάντα μακριά η θάλασσα/πάντα είναι η θάλασσα μακριά/μακριά είναι πάντα η θάλασσα/η θάλασσα μακριά είναι πάντα/ μακριά πάντα είναι η θάλασσα/είναι η θάλασσα πάντα μακριά».