γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς* | Fractal,
Τετάρτη 30 Ιουλίου 2025 »»
Η σχέση της ποίησης με τη μουσική είναι αναμφίβολα άρρηκτη. Ο ποιητικός λόγος διακρίνεται για τον εσωτερικό ρυθμό του, τον λυρισμό και τον ευμνημόνευτο χαρακτήρα του και ο μουσικός στίχος για την ανοικείωση, την ελλειπτικότητα και τον υπαινιγμό του. Η ποίηση και η μουσική λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία συμπληρώνοντας η μία την άλλη.
Η Μαρία Βούλγαρη καταφέρνει και συνδυάζει αυτές τις δυο τόσο όμοιες και τόσο διαφορετικές τέχνες και τις υπηρετεί πιστά και ειλικρινά. Τραγουδοποιός, ερμηνεύτρια και ποιήτρια. Γνωρίζει καλά το βάρος των λέξεων, την τονικότητά τους, την αύρα τους και τη δυναμική τους. Πρόσφατα, επανήλθε στον ποιητικό στίβο με το βιβλίο 225 (εκδ. Απόπειρα, 2025), την τρίτη κατά σειρά ποιητική συλλογή της, η οποία περιλαμβάνει 225 ολιγόστιχα ποιήματα κατανεμημένα σε οχτώ ενότητες – μια εξ αυτών περιλαμβάνει στίχους από τα τραγούδια της δημιουργού.
Στη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή η Μαρία Βούλγαρη καλλιεργεί την τέχνη της ποιητικής μινιατούρας με τα περισσότερα ποιήματα να μην υπερβαίνουν τους πέντε ή έξι στίχους. Το ύφος της στιβαρό και ο λόγος της μεστός κατορθώνουν μια εντυπωσιακή συμπύκνωση, όπου η ποίησή της ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει. Είναι τέτοια η δύναμη του ποιητικού λόγου που επιτρέπει με λέξεις λιγοστές αλλά κοσκινισμένες να αποκαλυφθούν τα πιο μεγάλα, τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά για τη ζωή και τον άνθρωπο. Γιατί η ποίηση της Μαρίας Βούλγαρη στοχεύει στον άνθρωπο και, κυρίως, στα συναισθήματα που εκείνος βιώνει και τις αναμνήσεις που κουβαλά.
Η ποιήτρια ab initio εξηγεί τους λόγους για τους οποίους δημιουργεί, δίνοντας μεγάλη έμφαση στη σιωπή και τη μνήμη.
Δημιουργώ
για να μην πεθαίνει η σιωπή μου.
~
Έγιναν και τα φιλιά
σταχτοδοχεία αναμνήσεων.
Η ποίησή της είναι κατά βάση υπαρξιακή και ερωτική. Ο υπαρξιακός στοχασμός έγκειται στη συνομιλία και επιδιωκόμενη συμφιλίωση του ποιητικού υποκειμένου με το παρελθόν, με το τραύμα, με την απομάγευση συναισθημάτων και το ξεθώριασμα προσδοκιών. Η ποιήτρια περπατά τη ζωή με ωριμότητα και μαθητεύει στην κατανόηση, στο πλησίασμα και το φίλιωμα με τον εαυτό.
Έχεις πεθάνει πολλές φορές,
αλλά έχεις ξαναγεννηθεί
ακόμα περισσότερες.
Γι’ αυτό μη φοβάσαι.
Αν δεν πεθάνει ο παλιός εαυτός,
πώς θες να γεννηθεί ο νέος;
Η ποιητική φωνή με ευαισθησία προσεγγίζει όνειρα που έμειναν όνειρα και άλλα που έγιναν πραγματικότητα, μιλά για αποχαιρετισμούς και αναχωρήσεις ντύνοντας την ψυχή της με τις λέξεις που τη ζεσταίνουν. Συνδιαλέγεται θαρραλέα με τη μνήμη και εμμένει πιστή στην καταλυτική και μεταμορφωτική δύναμη της αγάπης. Της αγάπης που κάνει την ψυχή αθάνατη, αιώνια.
Το καλοκαίρι είναι πάντα μέσα στην καρδιά μας.
Σε 21 γραμμάρια ανακυκλώσιμης ευτυχίας.
Ο ρόλος του έρωτα κομβικός. Η αισθαντική ποιητική φωνή ισορροπεί στην κλωστή του έρωτα. Ενός έρωτα που την κλυδωνίζει συθέμελα, όπως άλλωστε είναι ο αληθινός και ατόφιος έρωτας. Δε βλέπει την ευαισθησία ως αδυναμία. Αντίθετα, η συνοδοιπορία δύο ψυχών είναι αυτή που επιτρέπει την προσωπική λύτρωση. Αυτόν τον έρωτα αναζητά, τον έρωτα που λυτρώνει, που καθαίρει. Και όταν αυτός δεν προσφέρεται, μαθαίνει καλύτερα τον εαυτό της τις ώρες της αποκαλυπτικής μοναξιάς. Στον έρωτα η μνήμη επισκέπτεται την ποιητική φωνή άλλοτε νοσταλγικά και άλλοτε οδυνηρά σε μια ατμόσφαιρα νήδυμης σιωπής.
Οι πιο γεμάτες απουσίες
ταλαιπωρούν την ίδια την ύπαρξη.
Κι οι πιο ταλαιπωρημένες υπάρξεις
βιώνουν τις μεγαλύτερες απουσίες.
Η απουσία, η απώλεια είναι απ’ τα μείζονα θέματα του βιβλίου και συνάδουν με τον χρόνο. Όσο ο χρόνος αυξάνει τόσο πληθαίνουν οι απώλειες, είτε βιολογικές είτε συναισθηματικές. Η ποιήτρια όμως αναμετριέται μαζί τους με ψυχραιμία και σύνεση με τον δωρικό λόγο της να μην αφήνει περιθώρια κλαυθμυρισμών. Αντιμετωπίζει την αλήθεια κατάματα, ακόμα κι αν είναι πικρή, ακόμα κι αν πληγώνει, γνωρίζοντας το εφήμερο της ευτυχίας και το παροδικό του έρωτα. Η ίδια μοιάζει να αποτελεί μια σταθερά. Όταν όλα γύρω της αλλάζουν, εκείνη με τον εαυτό της είναι εκεί επιχειρώντας κάθε φορά να μάθει να συλλαβίζει τον κόσμο από την αρχή.
Αλλάζει πρόσωπα η εποχή
κι εγώ φοράω μονίμως το ίδιο ρούχο.
Όταν η ποιήτρια μιλά για ό,τι χάνει ή ό,τι της λείπει καταφεύγει σε λεκτικές συνάψεις που παίζουν με τον ήχο δυναμώνοντας την ποιητική ένταση.
Και πάλι κάτι λείπει
κι η λύπη
αγριεύει τα μεσάνυχτα.~
Μια κιμωλία η ζωή
κι απόψε πάλι
κάτι λείπει.
Άλλοτε κουβεντιάζει με τον πόνο και τον φόβο όχι ξορκίζοντάς τους αλλά προσπαθώντας να τους κατακτήσει. Να κατορθώσει να ξεπεράσει το όποιο εμπόδιο και να συνεχίσει την πορεία, όποια κι αν της επιφυλάσσει το μέλλον. Τολμά και χαμογελά ή τολμά να χαμογελά γεμίζοντας τις αποσκευές της με γλυκές αλλά και πικρές εμπειρίες, συνεχίζοντας το ταξίδι της και θυμίζοντάς μας ότι:
Όλοι πονάμε για κάτι.
Όλοι αλλάζουμε από κάτι.
Αυτήν ακριβώς την αλλαγή, που είναι εν πολλοίς εσωτερική, συζητά στην ποίησή της η Μαρία Βούλγαρη. Μια αλλαγή που ανανεώνεται κάθε φορά που επιβιβαζόμαστε σε έναν νέο σταθμό – άνθρωπο. Ή κάθε φορά που έρχεται η στιγμή της αποβίβασης. Τότε είναι η στιγμή που η σιωπή μεγεθύνεται και έχει να μας πει πολλά περισσότερα απ’ όσα φανταζόμαστε. Σταθερά της παραμένει πάντοτε η τρυφερότητα και η αλήθεια της αγάπης.-
Αν μ’ έψαξες γιατί σου έλειψα
θα κοιμάμαι πιο ήσυχα τα βράδια
και σκέφτηκα, ξέρεις,
ν’ ανάψω το φως στα όνειρα
για να ηλεκτρίζονται οι σιωπές μας
να παίρνουν χρώμα οι μοναξιές μας.
Η Μαρία Βούλγαρη με τον πυκνό, αποφθεγματικό, ίσως και αφοριστικό της λόγο, που θυμίζει τεχνικά, mutatis mutandis, τις ποιητικές μινιατούρες της Anna Swir ή τους αφορισμούς του Antonio Porchia, δημιουργεί μια ποιητική ιστορία προσωπικών μεταμορφώσεων στο διάβα του χρόνου με το ένα πόδι στο πλούσιο μπαούλο των αναμνήσεών της και το άλλο να πατά με ετοιμότητα και σταθερότητα στις προκλήσεις του μέλλοντος. Λιτή, αισθαντική και ορμητική η ποίησή της αφουγκράζεται την ηχώ της ζωής.
Κι είναι τα μπλουζ του χειμώνα------------------
μοναξιές ατιθάσευτες
νιότης ομορφιές ατόφιες
σαν ξωτικά απολιθωμένα
στην άμμο του καλοκαιριού.
*Ο Δημήτρης Μπαλτάς είναι φιλόλογος και ποιητής. Τελευταίο βιβλίο του η ποιητική συλλογή Υπό καθεστώς ομηρίας (εκδόσεις Μετρονόμος, 2025).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου