«Γιατί σας ενοχλώ όλους τόσο πολύ;»

Γράφει η Εύη Καρκίτη | Εφημερίδα των συντακτών,
Κυριακή 4 Αυγούστου 2013 »»

Γιώργος Στόγιας «Εαρινό εξάμηνο» Μυθιστόρημα, «Απόπειρα», 2013, σ. 443.

Η ξέφρενη πορεία μιας 20χρονης φοιτήτριας στο Ρέθυμνο γίνεται όχημα στα χέρια του συγγραφέα για να εξερευνήσει τις αντιφάσεις μιας γενιάς και μιας χώρας.

Η Ντίνα είναι δευτεροετής φοιτήτρια στο Ρέθυμνο. Είναι όμορφη, είναι έξυπνη, νευρική και ετοιμόλογη, δίνει την εντύπωση πως δεν σταματάει πουθενά. Είναι ένας κακός μπελάς για εκείνους που την περιβάλλουν, γίνεται το καρφί στο μάτι τους. Κοντά της κανείς δεν αισθάνεται σίγουρος. Τι στραβώνει λοιπόν μαζί της;

Ο Γιώργος Στόγιας (Αθήνα, 1973), με το πρώτο του μυθιστόρημα αναλαμβάνει ένα συγγραφικό ρίσκο, διαμορφώνοντας ένα χαρακτήρα με πολλές γκρίζες ζώνες, ένα σωστό ναρκοπέδιο. Πράγματι, το «Εαρινό Εξάμηνο» που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε συνέχειες στο διαδίκτυο και παρουσιάζεται τώρα αναθεωρημένο σε έντυπη μορφή είναι αποτέλεσμα λεπτών ισορροπιών και λεπτών χειρισμών ώστε το όλο εγχείρημα να μην παρεκτραπεί σε συναισθήματα και σκέψεις που προσωποποιούνται. Ο συγγραφέας αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο από νωρίς, ίσως ακόμη κι από τη σύλληψη του μυθιστορήματος, σχεδόν αποσύρεται από το προσκήνιο επιλέγοντας μια κρίσιμη οπτική γωνία: εμπιστεύεται τη δράση και προωθεί την εξέλιξη μέσα από πυκνούς διαλόγους, επιτρέποντας μ’ αυτόν τον τρόπο να ακουστεί η φωνή της κεντρικής ηρωίδας και των χαρακτήρων που την πλαισιώνουν.

Η πλοκή εκτυλίσσεται από τον Φεβρουάριο του 2009, στον απόηχο των γεγονότων του «Δεκέμβρη» ο οποίος όμως σταδιακά σβήνει για να φτάσει στα Χριστούγεννα του 2012 όπου το τοπίο είναι πλέον διαφορετικό. Η συγκυρία δεν αποτελεί σκηνικό, αλλά στοιχείο που εντάσσεται στην πλοκή, οι χαρακτήρες βρίσκονται σε αλληλεπίδραση μαζί του, διαμορφώνονται από αυτό και λογοδοτούν, πατούν σε γνώριμο για όλους μας έδαφος.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η 20χρονη Ντίνα, ορφανή από μητέρα, μοιράζεται με τον πατέρα της μια σχέση δύσκολη, γεμάτη τραύματα, ανοιχτές πληγές και σοβαρές ανεπάρκειες. Ο συγγραφέας ωστόσο αποφεύγει να παρουσιάσει την προσωπική της ιστορία μέσα από αναδρομές, την εντάσσει και αυτήν στον χρόνο της δράσης. Φεύγοντας από την Αθήνα και ξεκινώντας μια νέα ζωή στο Ρέθυμνο η Ντίνα, διαγράφει μια ξέφρενη πορεία από αγκαλιά σε αγκαλιά, από έναν στόχο σε άλλον, από ταυτότητα σε ταυτότητα, από μια συναισθηματική κατάσταση σε άλλη. Η φοιτητική ζωή της έχει μεγάλες εντάσεις και λίγο διάβασμα. Εργάζεται σε σαντουιτσάδικο, πίνει ποτά στο δημοφιλές μπαρ της πόλης, κλέβει τους εραστές των φιλενάδων της αλλά και το ταμείο του καταστήματος που βιοπορίζεται, λέει πάντα αυτό που σκέφτεται αδιαφορώντας για το αν θα πληγώσει τους άλλους. Είναι ταυτόχρονα: εκλεκτική και εγωκεντρική, στοχαστική και ρηχή, παλινδρομεί την ίδια στιγμή ανάμεσα σε ποταπά και υψηλά κίνητρα, με αποτέλεσμα να κονιορτοποιεί τις συνήθεις ηθικές ή χαρακτηρολογικές κατηγοριοποιήσεις. Κάποια στιγμή αρπάζει την ευκαιρία να παίξει σε έναν μικρό ερασιτεχνικό θίασο ― που θέλει να είναι καινοτόμος και πρωτοποριακός ― την Αναμπέλα στο «Κρίμα που είναι πόρνη» του Τζων Φορντ. Γδύνεται και ματώνει κυριολεκτικά πάνω στη σκηνή, το θέατρο γίνεται ένα είδος προορισμού που της δίνει την εντύπωση πως μπορεί να ενσωματωθεί σε αυτό με τους δικούς της όρους. Κι από εκεί όμως τελικώς θα δραπετεύσει. Οταν θα αναλάβει να γράψει, χωρίς να το σκεφτεί, τον λόγο ενός υπερσυντηρητικού πολιτικού, τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει την κάθοδό της. Η όμορφη και έξυπνη φοιτήτρια, που δεν σταματάει πουθενά, βυθίζεται στην οδύνη, μέχρι να βρει τον δρόμο της επαναφοράς και της επανένταξης. Θα τον βρει;

Το «Εαρινό εξάμηνο» είναι όμως κάτι περισσότερο από την ιστορία μιας νέας γυναίκας που μπαινοβγαίνει από το φως στο σκοτάδι με ασυγκράτητη ορμή. Ενώ όλα δείχνουν να κινούνται δίχως το δίχτυ ασφαλείας, βαθμιαία γίνεται αντιληπτό πως είναι μια περσόνα στα χέρια του «άφαντου» αφηγητή για να εξερευνήσει όχι μόνο τον κόσμο της αλλά και τον κόσμο που την περιβάλλει, τις αντιφάσεις μιας χώρας και μιας γενιάς, τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται και απομακρύνεται από την προηγούμενη, το εκτόπισμα και τις δυνατότητές της.

Ο Γιώργος Στόγιας γράφει ένα πυκνό μυθιστόρημα που υποστηρίζεται από μια ελεγχόμενη συναισθηματικά πρόζα και τοποθετεί τη δράση του σε χώρους βιωμένους που γνωρίζει καλά, όπως είναι η πόλη του Ρεθύμνου και ο κόσμος του θεάτρου, εκεί δηλαδή όπου ο συγγραφέας έχει διαγράψει τη δική του πορεία, χαρίζοντας έτσι στη γραφή του πειθώ και στέρεο ρεαλιστικό υπόστρωμα.

«Γιατί σας ενοχλώ όλους τόσο πολύ;» είναι το ερώτημα που θέτει στα οικεία της πρόσωπα η Ντίνα. Καλεί τον αναγνώστη να τολμήσει την δική του απάντηση. Το «Εαρινό εξάμηνο» εξάλλου προσφέρεται σε ποικίλες ερμηνείες.

Το «Εαρινό Εξάμηνο» είναι αποτέλεσμα συνεργασίας, όπως δεν ξεχνά να τονίζει ο συγγραφέας. Τα σκίτσα που συνοδεύουν το βιβλίο είναι του moican, ο σχεδιασμός της Αλεξίας Νισηφόρου, η επιμέλεια της Κωνσταντίνας Τσιάγκα, η μουσική στο CD που διατίθεται στην πρώτη του έκδοση του Αντώνη Τσαγκάρη.