Το πιο σκοτεινό σημείο των καιρών μας είναι η άνοδος του ναζισμού

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα | Το Έθνος,
Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2013 »»

Έκανε blog για να λέει τη γνώμη της. Δεν χωρούσε εκεί όπου ήταν, στο φόρουμ. Μέσα από το blog της έγινε διάσημη, η γνωστή μας σε όλους Niemands Rose. Σε πέντε χρόνια κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο της «Τα φώτα στο βάθος», από τις εκδόσεις «Απόπειρα». Η υπογραφή, όπως αντιλαμβάνεστε, Niemands Rose.

Αποφεύγω συστηματικά να μιλήσω για τις αυτοκτονίες των τελευταίων χρόνων. Δεν μιλάμε για αυτόχειρες αλλά για θύματα πολέμου.

Για τη ζωή της γνωρίζουμε ότι έχει γεννηθεί στην Κρήτη, έχει σπουδάσει κοινωνικές επιστήμες στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Εχει συνεργαστεί με διάφορες εφημερίδες και περιοδικές εκδόσεις (την «Ελευθεροτυπία», την «Αυγή» και τα «Ενθέματα», το «Μπαχάρ» κ.ά.), ενώ κείμενά της περιλαμβάνονται στο συλλογικό έργο «Ανθολόγιον Ιστολόγιον» (ψηφιακή έκδοση, 2012). Καθώς και το ότι διατηρεί από το 2007 το μπλογκ «Του κανενός το ρόδο», δηλαδή «Niemands Rose». Μας μιλά για τη ζωή της, την Ελλάδα του σήμερα, το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής, την Αθήνα που ξαναβρήκε γυρίζοντας, τη ζωή των νέων, το ζοφερό αύριο και το μεθαύριο, πια. Οι απόψεις της είναι γνωστές στο Διαδίκτυο, συντονίζει εκδηλώσεις για τον δημόσιο λόγο. Κι είναι νέο κορίτσι. Είναι η γνωστή μας πια Niemands Rose.

Να σας λέω... όπως υπογράφετε; Niemands Rose;

Το Νίμαντζ Ρόουζ, ή Νιμαντσγόζε πιο σωστά, προέρχεται από έναν στίχο του Γερμανοεβραίου ποιητή Παούλ Τσελάν, που βίωσε σε νεαρή ηλικία τη θηριωδία των στρατοπέδων συγκέντρωσης στον B' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ και οι δύο γονείς του εκτελέστηκαν από τους ναζί. Αν και συχνά μετανιώνω που οικειοποιήθηκα τη φράση ενός από τους σπουδαιότερους μεταπολεμικούς ποιητές παγκόσμια, ή έρχομαι σε κάποια αμηχανία που φέρω ένα τόσο ανοίκειο φιλολογικό ψευδώνυμο, ωστόσο πια, περισσότερο από ποτέ, πείθομαι ότι πρέπει να το διατηρήσω ως υπόμνηση και ως φόρο τιμής στον ποιητή. Επομένως, για να απαντήσω στην ερώτησή σας, ναι, έτσι θα ήθελα να με αποκαλείτε.

Και να μας πείτε πώς γεννήθηκε το 2007 το μπλογκ «Niemands Rose», «Του κανενός το ρόδο»;

Το μπλογκ προέκυψε μέσα από μία σειρά συμπτώσεων, όπως το ότι εκδιώχθηκα από ένα φόρουμ γιατί ενοχλούσαν την ομήγυρη οι απόψεις μου. Μου είχαν πει «αν θες να λες αυτά τα πράγματα, να πας να ανοίξεις μπλογκ!» Αναρωτήθηκα τι να είναι αυτό κι όταν κατάλαβα πως δεν κινδυνεύεις να λογοκριθείς από τον κάθε μικρόνοα διαχειριστή ή να πέσεις θύμα διαδικτυακού λιντσαρίσματος γιατί διαταράσσεις τις εγκατεστημένες δυναμικές της ομάδας σε κάποιο φόρουμ, ένιωσα πως μου ταιριάζει καλύτερα. Εκτός από αυτό, το φαινομενικά ατυχές αλλά επί της ουσίας ευτυχές περιστατικό, η απόφασή μου είχε να κάνει με το ότι βρισκόμουν σε μια περίοδο αναγκαστικού κατ' οίκον περιορισμού, γιατί έπρεπε να τελειώσω το διδακτορικό μου.

Από το μπλογκ μέχρι το πρώτο βιβλίο σας «Τα φώτα στο βάθος» στις εκδόσεις «Απόπειρα», τι μεσολάβησε;

Μεσολάβησαν σχεδόν πέντε χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας στα σόσιαλ μίντια, παρά το ότι επρόκειτο για πέντε ζόρικα χρόνια, με ολοκλήρωση του κύκλου σπουδών μου, επαναπατρισμό και προσαρμογή στα εντελώς νέα δεδομένα, μετάβαση από το ακαδημαϊκό σε εργασιακό περιβάλλον με ό,τι αυτό συνεπάγεται, τη γέννηση των δύο παιδιών μου, πέντε μετακομίσεις εντός και εκτός Ελλάδας. Μεσολάβησε, δηλαδή, μία περίοδος που δεν έχω προφτάσει να πάρω ανάσα κι, όμως, η ανάγκη μου να αρθρώνω λόγο, να εκφράζομαι, ξεπερνούσε τελικά τις όποιες αντικειμενικές δυσκολίες.

Και γιατί επιλέξατε να το υπογράψετε και πάλι ως Niemands Rose;

Ενιωθα πλέον πιο οικεία στον δημόσιο λόγο μου με το ψευδώνυμο. Ομως με την ευκαιρία, επειδή μου το ρωτούν αυτό συχνά, αξίζει ίσως να υπενθυμίσω πως δεν έκανα δα και κάτι το καινοφανές. Συνηθίζεται στα γράμματα και στις τέχνες η χρήση καλλιτεχνικού ψευδωνύμου.

Τι ακριβώς είναι «Τα φώτα στο βάθος»; Είναι η εποχή μας «Τα φώτα στο βάθος»;

«Τα φώτα στο βάθος» είναι μία φράση από το ομώνυμο διήγημα στη συλλογή. Είναι τα φώτα της Λιβύης, που λέγεται πως κάποιες νύχτες είναι ορατά από τα νότια παράλια της Κρήτης, είναι κι η ματιά που στρέφεται εκτός συνόρων. Είναι, όμως, κι ο αμυδρός φωτισμός που διακρίνεται στο βάθος ενός σκοτεινού ορίζοντα και που πρέπει να δούμε. Είμαστε υποχρεωμένοι. Εντέλει είναι ένα μήνυμα πίστης στη ζωή, στο φως.

Πολιτική και ποιητική, κοινωνική και ονειρική, σκληρή και ταυτοχρόνως τόσο πολύ τρυφερή, με καθημερινή έννοια για τα ανθρώπινα είστε εδώ και τα βλέπετε κι έχετε κι άποψη, κι είστε τόσο πολύ νέα, να τα πάρουμε από την αρχή: Χρυσή Αυγή, ένα φαινόμενο πού ποιος το εξέθρεψε;

Εχω την εντύπωση πως έχει βαθιές ιστορικές ρίζες το φαινόμενο και πως δεν εξέλειψε ποτέ από αυτόν τον τόπο. Οταν οι συνθήκες της βαθιάς οικονομικής ύφεσης και της πολιτικής κρίσης το επέτρεψαν, απέκτησε κι ένα brand name γύρω από το οποίο συσπειρώθηκε η ημεδαπή Καμόρα και στέγασε τη μισαλλοδοξία, τον σωβινισμό, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον λαϊκισμό, τη διεστραμμένη προγονολατρεία κ.λπ. που επωάζονταν σε εστίες με άλλα ονόματα, αδιάλειπτα.

Αυτοκτονίες, ανεργία κι απόγνωση, «Τα φώτα στο βάθος» κι η Niemands Rose τι λένε;

Αποφεύγω συστηματικά να μιλήσω για τις αυτοκτονίες των τελευταίων χρόνων. Δεν μιλάμε για αυτόχειρες αλλά για θύματα πολέμου. Με ταράζει πολύ το θέμα. Θέλω να ομολογήσω δημόσια, για πρώτη φορά, πως παλεύω με τον αυτοκτονικό ιδεασμό από παιδί.

Τα πιο φωτεινά και τα πιο σκοτεινά σημεία της εποχής;

Αναμφίβολα, κατά τη γνώμη μου, το πιο σκοτεινό σημείο είναι η άνοδος του ναζισμού. Τα φωτεινά σημεία είναι κατακερματισμένα, είναι πιο άδηλα, χρειάζεται να τα αναζητήσει κανείς. Τα βρίσκεις στην αλληλεγγύη που επεκτείνεται, στις συλλογικότητες που δημιουργούνται, στα έντυπα του δρόμου, στα συνθήματα στους τοίχους, στην άδολη τέχνη, στις τυχαίες συναντήσεις, στην κουβέντα με έναν ωραίο άνθρωπο, στη φύση.

Πώς ήταν η Αθήνα της επιστροφής; Πώς την αφήσατε και πώς τη βρήκατε...

Την Αθήνα των φοιτητικών μου χρόνων στην Κυψέλη τη βίωσα ως ανθρωπογεωγραφία, την έζησα μέσα από τα πρόσωπα και τα κορμιά, τις φιλίες και τους έρωτες. Δεν τη γνωρίζω παρά σαν απαραίτητο αλλά μακρινό σκηνικό για την πρώτη μου έξοδο από την οικογενειακή φωλιά. Ομως η Αθήνα, ακόμη κι ως μπαγκράουντ, εγγράφεται βαθιά μέσα σου. Δεν είναι τόσο τυχαίο που ξαναγύρισα κοντά της. Με εξοντώνει και με συγκλονίζει εξίσου, όπως ένας μεγάλος έρωτας. Θα την εγκαταλείψω, όμως, σε περίπτωση που εκλεγεί δήμαρχος ναζί.

«Τα φώτα στο βάθος» και η Niemands Rose είναι ήδη γνωστά, διαδικτυακά, σχεδόν μυθικά πρόσωπα. Πώς εξηγείτε αυτήν την τόσο ζεστή επαφή με τον κόσμο;

Εχω πράγματι μεγάλη αποδοχή, αλλά έχω και ορκισμένους εχθρούς, πρέπει να σας επισημάνω. Νομίζω η αποδοχή εξηγείται από το ότι γράφω πηγαία, όταν πρόκειται για λογοτεχνικά κείμενα, και ανεξάρτητα, χωρίς να ανήκω κάπου, χωρίς σκοπιμότητες, εκφράζοντας μόνο τον εαυτό μου, όταν πρόκειται για άρθρα.

Γράφετε τώρα;

Εχω πολλές ιδέες, ευτυχώς, και έχω ξεκινήσει πολλά, δυστυχώς. Πρέπει να αφοσιωθώ σε ένα γραπτό.

Κι είστε αισιόδοξη γι' αυτό που θα 'ρθει; Εκείνο το «αύριο» μπορείτε να φανταστείτε πώς θα 'ναι;

Δεν είμαι αισιόδοξη, δεν είναι στη φύση μου. Εχω πίστη στη ζωή όμως, παρά το κατά τον δαίμονα εαυτού που με καταδιώκει. Το αύριο διαφαίνεται ζοφερό στα μάτια μου. Παλεύουμε ήδη για το μεθαύριο.

Πότε γράψατε για πρώτη φορά; Και ήταν;

Θυμάμαι πως είχα γράψει το πρώτο μου ποίημα όταν ήμουν μικρό παιδί κι είχα ακούσει στην τηλεόραση πως έχασε τη ζωή του μέσα στο γήπεδο ένας νέος άνθρωπος. Περίπου δύο δεκαετίες αργότερα που με παρότρυνε ένας φίλος να αναζητήσουμε το γεγονός, ανακάλυψα πως επρόκειτο για τον 29χρονο Χαράλαμπο Μπλιώνα, στο Αλκαζάρ της Λάρισας.

Το όνομά σας αλήθεια ποιο είναι; Πώς σας λένε;

Θα μου επιτρέψετε να σας απαντήσω με μία φράση από το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ: «What's in a name? That which we call a rose. By any other name would smell as sweet».

ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ