Η κάθοδος των Σέρβων

«Με ένα βιβλίο ο κόσμος αλλάζει»
Τιμώμενη χώρα η Σερβία

γράφει ο Σάκης Μαλαβάκης | Τα Νέα,
Σάββατο 19 Μαΐου 2012 »»

Κοντά στον αλεξιπτωτιστή Εμίρ Κουστουρίτσα, δεκαπέντε σημαίνοντες σέρβοι δημιουργοί θα βρίσκονται την ερχόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουν το σύγχρονο πρόσωπο της σερβικής ποίησης, πεζογραφίας, δοκιμίου, κόμικς, θεατρικού λόγου και εκκλησιαστικής βιβλιογραφίας.

Moma Radic

Κινούμενοι πάνω σε μια παράδοση την οποία χάραξαν λογοτέχνες όπως ο νομπελίστας Ιβο Αντριτς, ο Μίλος Τσερνιάνσκι και ο Αλεξάνταρ Τίσμα, οι σύγχρονοι σέρβοι συγγραφείς επιδιώκουν μέσα από το έργο τους κατ' αρχήν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν την εν πολλοίς τραγική ιστορία της χώρας τους κατά τη διάρκεια του πολυκύμαντου, τόσο για την Ευρώπη όσο και για τη Σερβία, 20ού αιώνα (Α' και Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, κομμουνιστικό καθεστώς, γιουγκοσλαβικοί πόλεμοι) και στη συνέχεια προσπαθούν να αναδείξουν τη νέα, πιο σύγχρονη και πιο ευρωπαϊκή, τροπή της σερβικής λογοτεχνίας. Οι επισκέπτες του εθνικού περιπτέρου της Σερβίας θα έχουν τη δυνατότητα να συνομιλήσουν με συγγραφείς ήδη γνωστούς μέσα από τα έργα τους στην Ελλάδα, όπως ο Μομτσίλο Ράντιτς και ο Ντούσαν Κοβάσεβιτς, καθώς επίσης και με ακόμη άγνωστους σέρβους δημιουργούς, οι οποίοι επισκέπτονται για πρώτη φορά τη χώρα μας, όπως οι ποιητές Ζόραν Πέσιτς Σίγμα και Τάνια Κραγκούγιεβιτς. Μια έκθεση με αντικείμενα από το Μουσείο Ιβο Αντριτς, ομιλίες από τους παρευρισκόμενους συγγραφείς, μια έκθεση με βιβλία των «κλασικών» σέρβων λογοτεχνών (Ιβο Αντριτς, Ντανίλο Κις, Μίλοραντ Πάβιτς, Ράσα Λιβάδα κ.ά.), ένα κινηματογραφικό αφιέρωμα καθώς και εκθετήριο με τις εκδόσεις της Μονής Χιλανδαρίου, της τέταρτης σε ιεραρχία (σερβικής) μονής του Αγίου Ορους, είναι μερικές από τις παράλληλες εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στο περίπτερο της Σερβίας. Αξίζει να σημειωθεί πως η Σερβία είναι η χώρα στην οποία τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται τα περισσότερα ελληνικά έργα λογοτεχνικού και φιλολογικού περιεχομένου – κυκλοφορούν παραπάνω από 450 τίτλοι μεταφρασμένων ελληνικών βιβλίων –, ενώ έντονο είναι το ενδιαφέρον και των ελλήνων εκδοτών, από τους οίκους των οποίων έχουν εκδοθεί και κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά περισσότερα από 100 βιβλία σέρβων λογοτεχνών.

Σβέτισλαβ Μπασάρα

Συγγραφέας περισσότερων από είκοσι έργων, μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, διηγήματα, μελέτες, θεατρικά έργα και ένα σενάριο, ο Σβέτισλαβ Μπασάρα θεωρείται το «τρομερό παιδί» της σύγχρονης σερβικής λογοτεχνίας. Πολιτικά και κοινωνικά ενεργός - υπήρξε μέλος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Σερβίας καθώς και πρεσβευτής της χώρας του στην Κύπρο -, έχει τιμηθεί με πλήθος σερβικών λογοτεχνικών βραβείων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και το βραβείο ΝΙΝ, η ανώτατη τιμητική διάκριση για λογοτέχνες στη Σερβία. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος η «Καταραμένη γη».

Ντούσαν Κοβάσεβιτς

«O,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα είναι σκούρο. Και πικρό. Γι' αυτό και το συνδυάζω πάντα με κάτι αστείο, κωμικό. Ισως διότι ο κόσμος μας δεν είναι ποτέ απολύτως μαύρος ούτε απολύτως άσπρος. Βρισκόμαστε πάντα κάπου στη μέση». Ο Ντούσαν Κοβάσεβιτς χαρακτηρίζει τα έργα του - περισσότερα από 14 θεατρικά έργα καθώς και δέκα κινηματογραφικά σενάρια, μεταξύ των οποίων και εκείνο του εξαιρετικού «Underground» που το 1995 χάρισε στον Εμίρ Κουστουρίτσα τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών - ως «μαύρες κωμωδίες». Είτε πρόκειται για την τραγική μοίρα μιας χώρας - «Underground» (εκδ. Λιβάνη) - είτε για τον μηχανισμό καταπίεσης των ολοκληρωτικών καθεστώτων και της εξουσίας γενικότερα - «Σπιούνος των Βαλκανίων» (εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας) -, ο κορυφαίος σέρβος διανοούμενος καταφέρνει μέσα από τα έργα του να εκφράσει τραγικές ανθρώπινες αλήθειες διαποτισμένες με ισχυρές δόσεις χιούμορ και κυνισμού. Μέλος της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, ο Ντούσαν Κοβάσεβιτς έχει τιμηθεί με πλήθος λογοτεχνικών, κινηματογραφικών και θεατρικών βραβείων, τόσο στη χώρα του όσο και στο εξωτερικό.

Μπόριβογε Αντάσεβιτς

Γεννημένος το 1974, ο Μπόριβογε Αντάσεβιτς ανήκει στη γενιά των σέρβων συγγραφέων που γαλουχήθηκαν μέσα στον απόηχο των γιουγκοσλαβικών πολέμων και των οποίων οι πρώτες συγγραφικές απόπειρες εντάσσονταν σ' ένα γενικότερο κίνημα αντίστασης στο καθεστώς του Μιλόσεβιτς. Η ψυχική κατάρρευση, η απώλεια της αγάπης και της οικειότητας, η απανθρωποποίηση, οι διώξεις των αντιφρονούντων αποτελούν μερικά από τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται ο συγγραφέας στα βιβλία του.

Ντράγκαν Βέλικιτς

Σφοδρός πολέμιος του Μιλόσεβιτς ως συντάκτης και αρθρογράφος των εκδόσεων του περίφημου Radio B92, ο 57χρονος Ντράγκαν Βέλικιτς συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς της Κεντρικής Ευρώπης – βραβείο MittleEuropa 2008 για το μυθιστόρημα «Ρωσικό παράθυρο» (εκδ. Κονιδάρης). Για το ίδιο έργο το 2008 έλαβε επίσης το βραβείο ΝΙΝ, τη σπουδαιότερη λογοτεχνική διάκριση στη Σερβία. Εχει σπουδάσει Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και έχει διατελέσει πρεσβευτής της Δημοκρατίας της Σερβίας στην Αυστρία.

Γκόραν Μιλασίνοβιτς

O γιατρός καρδιολόγος και βραβευμένος για την προσφορά του στον σερβικό πολιτισμό Γκόραν Μιλασίνοβιτς πρωτοεμφανίστηκε στα σερβικά γράμματα το 1990 με την ποιητική συλλογή «Ανεξερεύνητοι πόνοι». Εκτοτε έχει εκδώσει επτά μυθιστορήματα, με πιο πρόσφατο το «Τρίγωνο τετράγωνο»: ένας σέρβος ψυχίατρος, αφήνοντας πίσω του τη σπαρασσόμενη από τον πόλεμο πατρίδα του, θα καταλήξει στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός στην Αθήνα για να δώσει μια σειρά διαλέξεων με θέμα τις ψυχιατρικές περιπτώσεις των λιποτακτών. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κονιδάρης.

Μόμτσιλο Ράντιτς

Ο Μόμτσιλο «Μόμα» Ράντιτς ισχυρίζεται πως για να φτιάξουν ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος τη σλαβική γλώσσα, «αρχικά την έσπασαν σε κομμάτια, την πέρασαν μέσα από τα κάγκελα των κυριλλικών γραμμάτων στα στόματά τους και κόλλησαν τα κομμάτια με το σάλιο τους και την ελληνική άργιλο κάτω από τις πατούσες τους». Μόνιμος κάτοικος Αθηνών από το 1993 και διχασμένος ανάμεσα στην ελληνική και τη σερβική γλώσσα, ο Ράντιτς έχει δημοσιεύσει στα ελληνικά μια ανθολογία με «Σερβικά παραμύθια» καθώς επίσης και την ποιητική συλλογή «Πόρτα». Ως λάτρης της ελληνικής ποίησης, έχει μεταφράσει στα σερβικά ποιήματα του Αντώνη Φωστιέρη, της Μαρίας Λαϊνά, του Σπύρου Βρεττού και του Νίκου Εγγονόπουλου.

Βίντα Ογκνιένοβιτς

Συγγραφέας θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων, σκηνοθέτις, πανεπιστημιακός, πολιτικός και διπλωμάτης, η Βίντα Ογκνιένοβιτς είναι μία από τις πιο πληθωρικές προσωπικότητες της σύγχρονης σερβικής πολιτισμικής σκηνής. Με σπουδές πάνω στη λογοτεχνία και το θέατρο, η Ογκνιένοβιτς έχει σκηνοθετήσει περίπου εκατό θεατρικά έργα καθώς επίσης και πολλές τηλεοπτικές παραγωγές. Πρεσβευτής της χώρας της στη Δανία σήμερα, η σέρβα συγγραφέας την περίοδο 1977-1984 διατέλεσε καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου της Σερβίας ενώ το 1989 υπήρξε μία εκ των ιδρυτών του σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος. Εχει διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε μερικά από τα καλύτερα αμερικανικά πανεπιστήμια (Μπέρκλεϊ, Στάνφορντ, UCLA). Πεζογραφήματα και θεατρικά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ουγγρικά. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το έργο της «Απιστίες» - το πιο δημοφιλές βιβλίο για το 2006, σύμφωνα με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Σερβίας.

Γιασμίνα Πέτροβιτς

Διαφημίστρια, δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και λάτρις των παιδιών, η Γιασμίνα Πέτροβιτς από το 1990 μέχρι σήμερα έχει εκδώσει περισσότερα από τριάντα βιβλία για παιδιά. Ξεχωρίζει το «Σεξ για αρχάριους», κατάλληλο τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους, το οποίο έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες.

Αλεξάνταρ Γκάταλιτσα

Μελετητής της συγκριτικής λογοτεχνίας, μουσικολόγος, συνεργάτης σημαντικών εφημερίδων και περιοδικών της χώρας του, παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών και έγκριτος μεταφραστής των αρχαίων ελλήνων τραγικών - Σοφοκλής, Ευριπίδης, Αισχύλος - αλλά και ποιητών όπως ο Ανακρέοντας, ο Αρχίλοχος και ο Μίμνερμος, ο Αλεξάνταρ Γκάταλιτσα θεωρεί τον εαυτό του ως λογοτέχνη, περισσότερο Ευρωπαίο παρά Σέρβο. Μέχρι σήμερα έχει εκδώσει δεκατρία βιβλία, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η συλλογή διηγημάτων «Αιώνας» (Vek), όπου ο συγγραφέας, ξεκινώντας από το 1900 και καταλήγοντας στο 2000, παραθέτει 101 σύντομες ιστορίες, μία για κάθε χρονιά του πολυκύμαντου, για την Ευρώπη αλλά και τη Σερβία, 20ού αιώνα.