γράφει η Νατάσα Ζαχαροπούλου | Βακχικόν,
τεύχος 9, Μάρτιος 2010 »»
«Ο Jack Kerouac γράφει τη Σούτρα της χρυσής αιωνιότητας τον Μάιο του 1956, ενθαρρυμένος από τον Γκάρυ Σνάιντερ, η οποία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1960 από τις εκδόσεις Corinth», όπως διαβάζουμε στον πρόλογο της λιτής και δίγλωσσης έκδοσης (το αγγλικό πρωτότυπο και η ελληνική μετάφραση), των εκδόσεων Απόπειρα. Το συγκεκριμένο έργο του Κέρουακ μεταφράζεται για πρώτη φορά στα Ελληνικά, από τον ποιητή Γιάννη Λειβαδά.
Η λέξη «σούτρα» είναι σανσκριτική, σημαίνει «συρραφή, ακολουθία» και χρησιμοποιήθηκε σαν ονομασία της ακριβούς καταγραφής των διαλόγων του Βούδδα με τους μαθητές του. Υπάρχουν αρκετά τέτοια κείμενα-σούτρας, μερικά από τα οποία έχουν αποδοθεί στα ελληνικά και κυκλοφορούν ως εξής: Η σούτρα της καρδιάς και της υπερβατικής σοφίας. Η διαμαντένια σούτρα (μετ. Ευστάθιος Λιακόπουλος, εκ. Σωμανούς, Αθήνα, 1999), η σούτρα του έρωτα, το γνωστό Κάμα Σούτρα, αφιερωμένο στις αρχές της απόλαυσης, Η σούτρα του Λωτού (μετ. Πάνος Μπολανάκης, εκ. Κέδρος, Αθήνα 2006), που πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα τον 3ο αιώνα και θεωρείται ένα από τα λαμπρότερα κείμενα του Βουδδισμού Μαχαγιάνα, οι Yoga sutras του Patanjali, κ.λπ.
Φυσικά, η ίδια Αλήθεια που κηρύσσεται από τον Βούδα υπάρχει και στις παραδόσεις των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής, στα Αιγυπτιακά Μυστήρια, στην Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, στις ρήσεις του Κρίσνα όπως μας μεταφέρονται στη Μαχαμπαράτα, στον εσωτερικό Χριστιανισμό, αλλά σήμερα επιβεβαιώνεται πλέον και από τα αποτελέσματα των πειραμάτων πολλών κλάδων της σύγχρονης επιστήμης και ειδικότερα της Φυσικής, μετά την καθοριστική συμβολή του Αϊνστάϊν.
Από τον εμπεριστατωμένο και σύντομο πρόλογο του βιβλίου, γραμμένο από τον ασκημένο στον καίριο ποιητικό λόγο και ταλαντούχο ποιητή και μεταφραστή Γιάννη Λειβαδά, αντλούμε όσα στοιχεία μας χρειάζονται για να προσεγγίσουμε επαρκώς το κείμενο του Κέρουακ.
Η σούτρα του Κέρουακ αποτελείται από «εξήντα έξι αφορισμούς και διαλογισμούς και πεζά ποιήματα», όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή, με τη διαφορά ότι κανένα από τα μέρη, αν και σχεδόν όλα μοιάζουν αυτόνομα, δεν μπορεί να αποκοπεί από τα υπόλοιπα εφ’ όσον το καθένα είναι απαραίτητος κρίκος μιας αλυσίδας που σαν σύνολο υπηρετεί τον εννοιολογικό προσδιορισμό της «χρυσής αιωνιότητας».
Όσο ο αναγνώστης εισέρχεται λέξη τη λέξη όλο και βαθύτερα στη σούτρα αντιλαμβάνεται και συμμετέχει σ’ έναν μαγικό χορό ανάμεσα στις έννοιες και την ουσία τους, ο οποίος έχει την ίδια ανοδική ή και καθοδική σπειροειδή κίνηση όπως ακριβώς συμβαίνει με την κίνηση της Ενέργειας στο Σύμπαν.
Η σούτρα ακροβατεί μεταξύ πεζού λόγου με ποιητικά στοιχεία ή ενός ποιήματος με πεζολογικά στοιχεία κι ενός κειμένου όπου οι μεταφυσικές αναζητήσεις του Jack Kerouac καθώς επίσης και η εντρύφησή του στον Μαχαγιάνικο Βουδδισμό τού έχουν, κατά κάποιο τρόπο, «υπαγορεύσει». Τελικά όμως πέρα από την κατάταξη της σούτρας σε οποιοδήποτε είδος του λόγου, στην ουσία πρόκειται για ένα κατ’ εξοχήν κείμενο εσωτερικής πνευματικής αναζήτησης.
Εδώ πλέον ο κορυφαιος εκπρόσωπος της γενιάς των Μπιτ, εισάγει τη λογοτεχνία στη μεταφυσική. Όχι μόνο λόγω της εξωτερικής μορφής που ακολουθεί το αφοριστικό ύφος του είδους, αλλά λόγω της ουσίας του περιεχομένου. Καθώς μάλιστα έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε κείμενα που αφορούν την πνευματική αναζήτηση, όπου όμως δεν θεωρούμε απαραίτητο το λογοτεχνικό τους υπόβαθρο ή αρκούμαστε σε έναν ελαφρώς λογοτεχνίζοντα τρόπο γραφής, ο Kerouac με τη «σούτρα της χρυσής αιωνιότητας» βάζει ψηλά τον πήχυ όσον αφορά στις απαιτήσεις της αναγνωστικής μας εμβάθυνσης, αντίληψης και απόλαυσης.
Ο μεγάλος λογοτέχνης δεν μιμείται, δεν αντιγράφει και δεν αναπαράγει τα διαβάσματά του, αλλά δημιουργεί ένα κείμενο όπου η βαθειά κατανόηση των βουδδικών παραινέσεων και η έσχατη και ύψιστη αναζήτησή του, η γνώση του Εαυτού, γίνεται προσβάσιμη στον καθέναν από εμάς.
Το κείμενο διατρέχει η αλήθεια του βουδδισμού πως ο κόσμος μας είναι δημιουργημένος από τον Νου, είναι δηλαδή μια Νοητική Απεικόνιση, κι έτσι αυτό που υπάρχει συγχρόνως δεν υπάρχει, όχι με την έννοια της ανυπαρξίας αλλά με την έννοια της Κενότητας. Αυτό που Είναι-Είναι Τίποτα, το Καλό και το Κακό δεν υφίστανται επειδή «Αυτό-που-πάντα-Είναι» είναι Αγάπη και η Αλήθεια είναι το Τίποτα-η Κενότητα. Και αυτό που είμαστε, αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε ενώ βιώνουμε την ταραχή και τον φόβο
«μοιάζει/ με τη χρυσή αιωνιότητα όταν παριστάνει πειραματικά/ την αίσθηση της κατάστασης της ταραχής-και-/του φόβου. Ένας άνθρωπος ήρεμος και χαρούμενος/ μοιάζει με τη χρυσή αιωνιότητα όταν παριστάνει/ πειραματικά αυτήν την εμπειρία. Ένας άνθρωπος που/ βιώνει την Αισθανόμενη Ύπαρξή του μοιάζει με τη/ χρυσή αιωνιότητα όταν το παριστάνει κι εκείνη. Ένας/ άνθρωπος που δεν κάνει σκέψεις είναι σαν τη χρυσή/ αιωνιότητα που παριστάνει πως είναι ο εαυτός της. Γιατί/ η κενότητα των πάντων δεν έχει αρχή ούτε τέλος/ και είναι αυτήν τη στιγμή άπειρη». (αφορ. Νο 33)
«Κοίταξε το μικρό σου δάχτυλο, η κενότητά του
δεν διαφέρει από την κενότητα του απείρου» (Νο 58)
«Ψηλά στον παράδεισο δεν θα τις θυμάσαι όλες αυτές
τις πλάνες σου. Ούτε καν θα αναστενάξεις «Γιατί;»
Είτε ως ατομική σκόνη είτε ως τεράστιες πόλεις, ποια η
διαφορά σ’ όλο αυτό το πράγμα. Το δέντρο παραμένει
ένας ουζοπότης…» (Νο 60)
Ο Γιάννης Λειβαδιάς ασκημένος, όχι μονάχα στη μετάφραση, αλλά ειδικότερα στο έργο του Kerouac (Τριστέσσα, εκ. Ηριδανός, Αθήνα 2009, Μέξικο Σίτυ Μπλουζ, Ηριδανός, Αθήνα 2009, Ποιήματα, εκδ. Ηριδανός, Αθήνα 2007Πικ, εκ. Απόπειρα, Αθήνα 2008, Ο γυρισμός του ταξιδευτή, εκ. Απόπειρα, Αθήνα 2007, Γραφές της Αιωνιότητας, εκ. Απόπειρα, Αθήνα 2006), ποιητής και ο ίδιος, παράμετρος ιδιαιτέρως σημαντική για όποιον ερωτοτροπεί με την ιδέα και τη διάθεση να μεταφράσει ποίηση και όχι μόνο, μια που αφ’ ενός η καιριότητα και αφ’ ετέρου η διατήρηση του αυθεντικού και του αυτούσιου είναι ζητούμενα μιας καλής μετάφρασης, κάνει κι εδώ πολύ καλή δουλειά.
Η παράθεση του Αγγλικού κειμένου είναι στα συν της έκδοσης, αλλά και στα υπέρ της μεταφραστικής εργασίας του Γ.Λ. Η προσπάθειά του μάλιστα να μεταφέρει στον αναγνώστη τη συναισθηματική και νοητική «ουδετερότητα», που έτσι κι αλλιώς είναι το ζητούμενο για την αντίληψη της Αλήθειας στα Βουδιστικά κείμενα και όχι μόνο, επιλέγοντας τις κατάλληλες λέξεις, χωρίς καθόλου να μας στερήσει την εννοιολογική και αισθητηριακή απόλαυση και παραμένοντας σχεδόν απολύτως πιστός στο ύφος και την κυριολεξία του πρωτοτύπου, είναι αξιοσημείωτη και αξιέπαινη. Διότι η γλώσσα που χρησιμοποιεί δεν υποπίπτει στην ευκολία και την προχειρότητα, αλλά ούτε παρασύρεται στην εκζήτηση, προκειμένου να αποδοθούν στα Ελληνιά η λεπτότητα και η ιδιαιτερότητα των φιλοσοφικών εννοιών που λέγονται ή υποκρύπτονται.
Η Σούτρα της χρυσής αιωνιότητας είναι ένα βιβλίο απαραίτητο όχι μόνο για τον οδοιπόρο ενός πνευματικού μονοπατιού, αλλά για τον κάθε αναζητητή της Αλήθειας που είναι η Γνώση του Εαυτού. Είναι απαραίτητο για τον κάθε έναν που ενδιαφέρεται ν’ ανακαλύψει ότι το να γίνεσαι οπαδός ερμηνειών περί της Αλήθειας ή και των ερμηνευτών τους είναι στην πραγματικότητα δρόμος που σε απομακρύνει όλο και περισσότερο από το καθαυτό ζητούμενο που είναι η Αλήθεια. Και η Αλήθεια δεν μπορεί να είναι άλλο από Ελευθερία – η Αποδέσμευση μας δηλαδή από κάθε προσκόλληση – αλλά και Μοναχικότητα.
«Όταν κατανοήσεις τη γραφή πέτα την. Αν δεν
μπορείς να την κατανοήσεις αυτήν τη γραφή, πέτα την.
Εμμένω στην Ελευθερία σου.» (Νο 45)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου