γράφει ο Τάσος Τσακίρογλου | Εφημερίδα των συντακτών,
Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2020 »»
Στο βιβλίο του Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους (εκδόσεις Αγρα), ο μεγάλος συγγραφέας Κάρλος Φουέντες περιγράφει το πώς ο ετοιμοθάνατος πρωταγωνιστής του στις ώρες της προθανάτιας αγωνίας αναπλάθει το παρελθόν του, το οποίο είναι συνυφασμένο με την ιστορία το Μεξικού: η επανάσταση, η συμμετοχή σ’ αυτήν, η προδοσία, η αλλαγή στρατοπέδου, η εμπλοκή με το χρήμα και την εξουσία, η διαφθορά, οι συγκρούσεις και τελικά ο θάνατος. Είναι η ιστορία μέσα από τα μάτια του άνδρα, ο οποίος μπαίνει στον ηρωικό στίβο, μάχεται και στο τέλος νικά ή συντρίβεται.
Αυτό είναι και το μοτίβο της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας της εποχής.
Στο βιβλίο της Οι αναμνήσεις μιας νεκρής (Απόπειρα, 2020) η Χιλιανή Μαρία Λουίσα Μπομπάλ αναπλάθει το κοινωνικό περιβάλλον της δεκαετίας του 1930 μέσα από τα γυναικεία μάτια, περιγράφοντας την προσωπική της ιστορία. Με μία διαφορά: η πρωταγωνίστριά της δεν βρίσκεται στο κρεβάτι του πόνου, αλλά... έχει ήδη πεθάνει, όπως αναφέρεται και στον τίτλο – ο πρωτότυπος τίτλος είναι «Η σαβανωμένη».
Φαινομενικά το βιβλίο είναι μια κλασική ιστορία έρωτα: έρωτας χωρίς ανταπόκριση, έρωτας που σταδιακά μετατρέπεται σε σιγανό αλλά παθιασμένο μίσος, αλλά και συμφιλίωση με την τρωτότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Το μίσος που γίνεται στο τέλος συμπόνια και βαθιά κατανόηση.
Ο Κάρλος Φουέντες έχει χαρακτηρίσει την Μπομπάλ «μητέρα όλων μας, όλων των σύγχρονων συγγραφέων της Λατινικής Αμερικής», ενώ ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες χαρακτήρισε το συγκεκριμένο έργο «ένα μυθιστόρημα θλιμμένης μαγείας, ηθελημένα παλιομοδίτικο, με αποτελεσματική κρυφή δομή».
Η Μπομπάλ, μια κοσμοπολίτισσα συγγραφέας, η ζωή της οποίας μοιράστηκε ανάμεσα στη Χιλή, την Αργεντινή και τις ΗΠΑ, έχει χαρακτηριστεί πρόδρομος του λεγόμενου «μαγικού ρεαλισμού», όρος που εγκαθιδρύθηκε τη δεκαετία του 1960 και χαρακτήρισε συγγραφείς όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Μιγκέλ Ανχελ Αστούριας, ο Πάμπλο Νερούδα και ο Αλέχο Καρπεντιέρ.
Το μυθιστόρημά της αυτό, σε έξοχη μετάφραση της Άννας Βερροιοπούλου, είναι μια ωδή στα συναισθήματα, στο άφατο, στο μυστικό, στο υπερφυσικό, στη νύχτα και σε μια φύση που παραμένει μοναδική ξελογιάστρα ακόμα και για τους πιο λογικούς των ανθρώπων. Είναι μια διατριβή στον ρομαντισμό, αφού και η ίδια, μεγαλωμένη από τη Γερμανίδα μητέρα της με τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ και του Αντερσεν, έμαθε από μικρή να κολυμπά στα σκοτεινά νερά του μαγικού, του μεταφυσικού και του υποσυνείδητου.
Μη φανταστείτε, ωστόσο, ότι μόνο αυτό είναι το κλίμα του βιβλίου: η σχέση των δύο φύλων κυριαρχεί σε όλες της τις διαστάσεις: πρόκληση, αποπλάνηση, αφοσίωση, απογοήτευση, προδοσία, μίσος και ανταγωνισμοί αποτελούν τη χρωματική παλέτα των συναισθημάτων με τα οποία φτιάχνει τον μοναδικό της πίνακα η Μπομπάλ. Οπως αναφέρει στο εξαιρετικά διαφωτιστικό επίμετρό της η μεταφράστρια, η συγγραφέας κραυγάζει την υπαρξιακή δυσφορία της γυναίκας για την εξάρτηση από τους άντρες, χωρίς τους οποίους όμως δεν μπορεί να ζήσει. Αυτός ο διπολισμός είναι χαρακτηριστικός του έργου της.
Η Μπομπάλ με
ψυχρή λογική – μέσα από τα μάτια της νεκρής – δείχνει πώς μπορεί να
συναιρεθεί ο ρομαντισμός με τον ορθολογισμό, μια μείξη που αποτελεί
ζητούμενο ακόμα και σήμερα στη φιλοσοφία, καθώς τα δύο ιστορικά ρεύματα
αποτελούν τη φωτεινή και τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού ή τη συνειδητή
ζωή και το υποσυνείδητο του καθενός μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου