Sekte (Reloaded)

νουβέλα
Επίμετρο: Νικήτας Πιττής
έκδοση χαρτόδετη, σχήμα 13 × 20,5 εκ., σσ. 120,
I S B N 978-960-537-260-6,
Δεύτερη έκδοση: Φεβρουάριος 2020
Πρώτη έκδοση: Απόπειρα, Αθήνα Δεκέμβριος 2018,
Λ.Τ. 9,00€ (+ ΦΠΑ)



Στο Ζέκτε ο Λεβαντής καταπιάνεται και με τα τρία βασικά ερωτήματα της Φιλοσοφίας: (1) Το πρώτο είναι το Μεταφυσικό ερώτημα, το όποιο έχει να κάνει με το αν υπάρχει μια πραγματικότητα περάν αυτής που μας αποκαλύπτουν οι αισθήσεις μας — δηλαδή μια πραγματικότητα ανεξάρτητη του νου.
 Το δεύτερο είναι το Επιστημολογικό ερώτημα: Πώς προσεγγίζουμε τη γνώση της πραγματικότητας; Ποια είναι η πηγή της γνώσης μας για τα πράγματα; Είναι τα αισθητηριακά μας δεδομένα, δηλαδή οι εμπειρίες μας όπως υποστήριζαν ο Αριστοτέλης στην αρχαιότητα, οι Βρετανοί Εμπειριστές του 17.–18. αιώνα και οι Λογικοί Θετικιστές του 20. αιώνα, ή η καθαρή νόηση όπως αρχικά ισχυρίστηκε ο Παρμενίδης και ο Πλάτωνας στην Αρχαία Ελλάδα και αργότερα οι Ευρωπαίοι ορθολογιστές της Αναγέννησης; (3) Το τρίτο είναι το Υπαρξιακό πρόβλημα σε μια από τις ποικίλες μορφές του: Ποια είναι η σχέση του Άνθρωπου με την αληθινή Πραγματικότητα, τι θέση καταλαμβάνει σε αυτή και αν αυτή η σχέση μπορεί να δώσει κάποια ελπίδα στον Άνθρωπο αναφορικά με το φόβο του Θανάτου.


Έχω την εντύπωση ότι στο Ζέκτε ο Λεβαντής προτείνει έναν ιδιότυπο εμπειρισμό. Η γνώση της πραγματικότητας πέρα από τα φαινόμενα είναι δυνατή στη βάση όχι των απλών εμπειρικών δεδομένων άλλα στη βάση κάποιων εμπειριών που θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως υπερβατικές. Ο όρος που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για αυτές τις υπερβατικές εμπειρίες είναι «το κέντρο των ψευδαισθήσεων», στην αναζήτηση του όποιου κυρίαρχο ρόλο παίζει η μουσική. Τεχνικά η αναζήτηση αυτών των εμπειριών συντελείται με τη χρήση μαγνητικών περιστρεφόμενων πεδίων υψηλής τάσης σύμφωνα με τις θεωρίες του Τέσλα. Όπως μαρτυρά ο ίδιος ο εφευρέτης «Όλες μου οι αισθήσεις απέκτησαν μια διαφορετική λειτουργία και δομή και τότε κατάλαβα ότι κάθε στιγμή που περνούσε γινόμουν δεκτής πολλαπλών αισθητηριακών ερεθισμάτων, που ωστόσο μου προκαλούσαν την επίγνωση της μόνης αληθινής πραγματικότητας γύρω μας». Αυτό σημαίνει ότι ο δρόμος για την κατανόηση της αληθινής πραγματικότητας είναι, κατά τον Λεβαντή, ένας μη συμβατικός, μη επιστημονικός δρόμος. Το επιστημολογικό ερώτημα του πως φτάνουμε στην αληθινή γνώση απαντάται με ένα πρωτότυπο τρόπο. Μέσω της διέγερσης των αισθήσεών μας ή εν γένει των αντιληπτικών μας μέσων, με φυσικούς τρόπους. Αυτό σημαίνει ότι οι αισθήσεις μας, πέραν των καθημερινών λειτουργιών τους, διαθέτουν και ένα ανεκμετάλλευτο δυναμικό, που βρίσκεται σε κατάσταση μόνιμης ύπνωσης, και το οποίο μπορεί να αφυπνιστεί με τον κατάλληλο τρόπο. Ποιος είναι αυτός ο τρόπος; Η μουσική. Όπως ισχυρίζεται ο συγγραφέας «Η μουσική είναι το πιο ισχυρό ανθρώπινο εργαλείο για να επέμβει κανείς στη ροή του χρόνου». Η αφύπνιση του δυναμικού των αισθήσεων μας οδηγεί με τη σειρά της στην αντίληψη της αληθινής πραγματικότητας με ένα άμεσο τρόπο ο οποίος δεν έχει καθόλου ανάγκη τις περίτεχνες διεργασίες της νόησης. Η αληθινή πραγματικότητα αποκαλύπτεται άμεσα και δεν χρήζει ερμηνείας.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, πώς απαντά ο συγγραφέας  στο οντολογικό ερώτημα; Ποια είναι η φύση της αληθινής πραγματικότητας; Είναι η αληθινή πραγματικότητα μία και αντικειμενική ή ο καθένας μας διαθέτει και από μία αληθινή πραγματικότητα της οποίας όμως το οντολογικό status είναι ισότιμο με αυτό της κάθε άλλης; Ήδη από την Εισαγωγή του βιβλίου η οποία τιτλοφορείται «Ορίζοντας γεγονότων» ο Λεβαντής αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά: Διαβάζουμε στη σελίδα 12: «Ίσως να υπάρχουν κόσμοι όπου το αποτέλεσμα να προηγείται του αιτίου. Ή ίσως να υπάρχουν πλανήτες όπου η δύναμη της βαρύτητας να μη σε τραβά στο έδαφος αλλά να σε εκσφενδονίζει στο σύμπαν». Ο ίδιος ο τίτλος της εισαγωγής «Ορίζοντας γεγονότων» έχει επιλεγεί προσεκτικά αφού αποτελεί ένα τεχνικό όρο στην αστρονομία, και είναι το σύνορο στο φυσικό σύμπαν πέραν του οποίου εντοπίζονται χωροχρονικές ιδιομορφίες (γνωστές ως μαύρες τρύπες) στα πλαίσια των οποίων οι γνωστοί νόμοι της φυσικής παύουν να ισχύουν. Ποιά είναι λοιπόν η φύση της αληθινής πραγματικότητας; Πώς απαντά ο ίδιος στο οντολογικό ερώτημα; Την απάντηση μας τη δίνει ο Μάγιστρος: «Η μόνη αληθινή πραγματικότητα γύρω μας είναι μια κατακερματισμένη, πολυδιάστατη και διαχρονική πραγματικότητα». Είναι αυτή η πραγματικότητα μοναδική; Από τα λεγόμενα του Τέσλα και του Μάγιστρου συμπεραίνουμε ότι ο καθένας μας διαθέτει τη δική του αληθινή πραγματικότητα, η οποία δεν είναι άλλη από «την ευχάριστη και καθησυχαστική ψευδαίσθηση της μιας, της αποκλειστικά δικής μας ψυχής». Πλην όμως ο όρος ψευδαίσθηση που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας υπαινίσσεται την ύπαρξη ενός πλέγματος πολλών υποκειμενικών πραγματικοτήτων στα πλαίσια του οποίου η δική μου πραγματικότητα είναι η ψευδαίσθηση του άλλου.

Στο έβδομο κεφάλαιο του βιβλίου με τίτλο «Πέρα από τα φαινόμενα», ο συγγραφέας καταπιάνεται με την έννοια του χρόνου. Τι νόημα δίνουμε στη λέξη «τώρα» και ακόμα πιο δύσκολο θεωρεί το ερώτημα του τι σημαίνει «πάντα». Λέει ο Λεβαντής στη σελίδα 42: «Το νυν δεν έχει μεν διάρκεια σε σχέση με τη πορεία του χρόνου, αλλά έχει σε σχέση με την κάθετο επί του χρόνου, καθώς επεκτείνεται αιώνια και γι’ αυτό και το νυν διαρκεί κι εκείνο αιώνια μέσα στο απέραντο σύμπαν του τώρα. Και δεν είναι μόνο το τώρα αλλά πιο αλλόκοτο ακόμα είναι το πάντα». Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας εκφράζει όχι τόσο μια φιλοσοφική θέση σχετικά με τη φύση του χρόνου, όπως για παράδειγμα ο απόλυτος χρόνος τού Νεύτωνα ή ο σχετικός χρόνος του Αϊνστάιν, αλλά μάλλον μια υπαρξιακή αγωνία για το εφήμερο. Διαβάζουμε στη σελίδα 43: «Δεν λένε άλλωστε ότι πολλές φορές γνωρίζουμε τον σωστό άνθρωπο τη λάθος στιγμή ή ότι κάποιος χάθηκε για πάντα μέσα σε μια στιγμή, ή πάλι μιλάμε για εκείνη την τραγική στιγμή που δεν γυρίζει πίσω και για λίγο φαίνεται να προσεγγίζουμε έτσι την εφήμερη φύση των πραγμάτων; Ένα φευγαλέο συναίσθημα με μια επίγευση πικρίας». Τι γίνονται άραγε τα γεγονότα που συμβαίνουν τώρα, μόλις το τώρα παρέλθει; Σβήνουν και διαγράφονται από το σύνολο των στοιχείων που συνθέτουν τη διαχρονική πραγματικότητα; Αν ναι, τότε και το γεγονός της ίδιας της ζωής αντιμετωπίζει την απειλή της ανυπαρξίας. Αν φανταστούμε τον άπειρο χρόνο που μεσολαβεί πριν από τη γέννησή μας και τον επίσης άπειρο χρόνο που καιροφυλακτεί μετά τον θάνατό μας, τότε σε αυτήν τη χρονική κλίμακα καταλαβαίνουμε ότι ο χρόνος που διαρκεί η ζωή μας είναι σχεδόν μηδενικός. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ερχόμαστε στη ζωή μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσουμε την ανυπαρξία μας. Όπως το έθεσε ο κόμης Μαίτερλινγκ, «Οι ζωντανοί δεν είμαστε τίποτε άλλο παρά νεκροί σε δια­κοπές». Σε αυτό το σχήμα ο συγγραφέας διακρίνει την ύπαρξη του Θεού. Όχι όμως ενός Θεού πανάγαθου ο οποίος έχει συνεχώς τον νου του στις ανθρώπινες υποθέσεις, αλλά ενός Θεού με διεστραμμένη αίσθηση του χιούμορ, ίδια ακριβώς με αυτήν του Λεβαντή.

(Απόσπασμα από το Επίμετρο του καθηγητή Πανεπιστημίου Πειραιώς Νικήτα Πιττή.)