Διηγήματα • «Του επαγγέλματός της»

γράφει η Κυριακή Τσολάκη | Μακεδονία,
Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2019

Το βιβλίο είναι το αποτέλεσμα  μιας συγγραφικής απόπειρας, που άρχισε χωρίς την ιδέα της έκδοσης, όπως λέει η Στέλλα Τενεκετζή, η οποία μιλά στη ΜτΚ για τη συλλογή της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις  «Απόπειρα»

Μια νεαρή δημοσιογράφος μόλις ολοκλήρωσε το  ένθετο  της εφημερίδας της για τον  Μάη του ’68. Η  κόπωση, οι  πολλαπλές συνεντεύξεις με  τα στιγμιότυπα του τότε και  του τώρα, η  συγκίνηση, τα  ερωτήματα και  το  πηγαινέλα στην ιστορία την αποσυντονίζουν.  Αφήνει την  αυτονόητη πραγματικότητα και  με μοναδικό εργαλείο τις  λέξεις, αποτυπώνει την κινούμενη άμμο κάτω από τα  πόδια των ανθρώπων,  τις τυχαίες οργανωμένες για τη συνείδησή τους διαδρομές. Όλα  αυτά, σε μία  πόλη που θα μπορούσε να είναι η οποιαδήποτε πόλη, αφού εστιάζει τη  ματιά της στα  εσωτερικά τοπία των ηρώων.  Είναι  η ηρωίδα Του  επαγγέλματός της, της πρώτης συλλογής διηγημάτων της Στέλλας Τενεκετζή, που κυκλοφορεί από τις  εκδόσεις «Απόπειρα».


Το  βιβλίο είναι το  αποτέλεσμα μιας συγγραφικής απόπειρας, που άρχισε χωρίς την ιδέα της έκδοσης – «έπασχα τότε από έλλειψη απώτερου στόχου», όπως λέει χαρακτηριστικά στη  «ΜτΚ» η  δημιουργός της. Όμως τα  πράγματα μέσα στο χρόνο προχώρησαν και «έφτασαν οι ήρωες και  οι ιστορίες τους να  μοιάζουν με  τον  πύργο του  jenga» ακριβώς μια κίνηση πριν να πέσει.

«Χωρίς  να  το καταλάβω, είχα  τελειώσει μαζί τους, είχα αρχίσει νέα πράγματα να  διαπραγματεύομαι. Τώρα, κοιτάζοντας προς τα  πίσω, βλέπω ότι  την περίοδο εκείνη με  απασχολούσε έντονα η εγγενής διάθεση να  εξουσιάσουμε ή να εξουσιαστούμε. Τόσο  σπάνιο το  γεγονός  να  είμαστε απλά αυτό που είμαστε χωρίς καμιά επεκτατική ή συρρικνωτική  τάση. Το παρατηρούσα πάνω μου, γύρω μου,  σε  όλο  τον κόσμο.  Σε  ένα μάλιστα διήγημα, την «Τυχερή», θέλησα  να  βρω  – στα μάτια μου μοιάζει να βρήκα – το σημείο εκκίνησης αυτής της φαινομενικά δεδομένης κατάστασης».

Όσον αφορά τον  τρόπο γραφής, την τεχνική, την ενδιέφερε πολύ να δει «αν κάτι μπορεί να σταθεί την ίδια στιγμή που αιωρείται», όπως επισημαίνει. «Στην αρχή η δράση εξελισσόταν στην οδό Εγνατία ή «στα  απόνερα του Θερμαϊκού»,  το  2016  ή απλά την 19η  Απριλίου.  Όταν άρχισε να αφαιρείται ο χρόνος και  ο τόπος, ήταν λες και  πήρα παραισθησιογόνα. Απίστευτες στιγμές», αποκαλύπτει.

Το διήγημα έγινε μονόδρομος

Λέει  πως την  πρώτη φορά που άνοιξε τον υπολογιστή με σκοπό τη  γραφή, στο  μυαλό της υπήρχε μόνο το  μυθιστόρημα. «Μια ιστορία που εξελισσόταν μέσα σε  πέντε γενιές, παράλληλα με  ιστορικά γεγονότα, διάσπαρτες διακειμενικότητες κτλ. Ατελείωτες σημειώσεις, σχεδιαγράμματα, αρχεία στο  excel για  την  εξέλιξη των γεγονότων μέσα στο χρόνο». Αλλά  το  αποτέλεσμα δεν διαβαζόταν, όπως παραδέχεται. Και επειδή ήθελε τόσο πολύ «να  τα  πει» δεν είχε επιλογή,  το διήγημα  έγινε μονόδρομος. «Ελάχιστες συλλογές διηγημάτων είχα διαβάσει μέχρι τότε – ίσως μόνο τον  Μπόρχες. Δεν  θεωρώ  ότι  το  επέλεξα, οδηγήθηκα σ’ αυτό. Για να  μπορέσω  να καταλάβω καλύτερα τον  τρόπο που οικοδομείται ένα  κείμενο, για  να μπορέσει στην πορεία το κείμενο να διαβάζεται. Όχι  από άλλους ανθρώπους – τότε δεν υπήρχε καμιά τέτοια διάθεση – αλλά από εμένα την ίδια», τονίζει η  Στέλλα Τενεκετζή.

Γεννημένη  στη Θεσσαλονίκη  το 1977, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και αρχιτεκτονική εσωτερικού χώρου, ενώ ασχολήθηκε με την αποτύπωση κτιρίων, αλλά και  το  θέατρο.  Πώς οδηγήθηκε στη  συγγραφή; «Δεν έχω  ιδέα», απαντά. Μάλλον έπαιξε ρόλο  το  γεγονός ότι  βρέθηκε να έχει ελεύθερο χρόνο, συμπληρώνει. «Πάντα διάβαζα λογοτεχνία και, κάτι πιο κυρίαρχο,  πάντα ήμουν περίεργη, με ενδιέφερε δηλαδή ο  τρόπος που κάποιος άλλος άνθρωπος βλέπει, αποφασίζει, κάνει. Όταν λοιπόν σταμάτησα από επιλογή  να εργάζομαι και  υπήρξε ξαφνικά ατελείωτος χρόνος, αφού εξάντλησα την κηπουρική, έπιασα το  γράψιμο», υπογραμμίζει.

Γεννιέται ή γίνεται ο συγγραφέας;

Η  πορεία από τη στιγμή που άρχισε  η γραφή μέχρι τη  στιγμή της έκδοσης του βιβλίου περιέλαβε για  εκείνη και  σεμινάρια δημιουργικής γραφής. «Τα απόλαυσα», λέει  χαρακτηριστικά. «Γεννιέται ή γίνεται ο συγγραφέας δηλαδή;», τη ρωτάω. «Καθόλου δεν  ξέρω. Δεν νιώθω και συγγραφέας δηλαδή, για  να σας απαντήσω.  Σίγουρο όμως είναι ότι  ένας ζωγράφος μαθαίνει ελεύ- θερο σχέδιο, ίσως και  γραμμικό, ένας μουσικός κάνει σπουδές χίλια  χρόνια. Φυσικά και  δεν μιλάω ως  ζωγράφος ή μουσικός. Μιλάω όμως για τη διδασκαλία και πόσο ωφέλιμη μπορεί να είναι, ειδικά στην περίπτωση που ο διδασκόμενος επιλέγει το δάσκαλο και το  αντικείμενο.  Σίγουρο επίσης είναι – και, για  μένα, εδώ  ξεκινά και  τελειώνει  η φιλολογία γύρω από τη  δημιουργική γραφή – ότι  δεν  ζωγραφίζει όποιος έχει διδαχθεί ζωγραφική, δεν γράφει μουσική όποιος έχει κορνιζώσει πάνω απ’  το πιάνο του  όλα τα πτυχία πιάνου. Η  υπόθεση είναι προσωπική. Οι  ανάγκες, οι  προσδοκίες, τα κενά που ο καθένας μέσα από τη  δημιουργία θέλει να  καλύψει ή να  ανακαλύψει, αυτοί κι άλλοι  τόσοι νόμοι, όλοι  τους διαχρονικά  άγραφοι, φτιάχνουνε σύμπαν. Μου αρέσει αφάνταστα να  κυκλοφορώ εκεί μέσα», απαντά.

Της  αρέσει όμως να  κυκλοφορεί και στη Θεσσαλονίκη, που είναι η πόλη της. «Αν δεν  είχαν υπάρξει επανειλημμένα οι φορές που θα  μπορούσε η ζωή να  συνεχιστεί μακριά από τη  Θεσσαλονίκη, θα  έλεγα ότι  είμαι στο  περιβάλ- λον  που είμαι από τύχη. Ή από αδιαφορία, όπως συμβαίνει με το  ντύσιμο για  παράδειγμα. Γιατί, από την άλλη, από τότε που θυμάμαι τον  εαυτό μου, έχω  κάνει μόνο μία  μετακόμιση. Η περίπτωση να  έχω  επιλέξει να  είμαι εδώ που είμαι, ακόμη με τρομάζει. Ίσως η δύναμη που έχει η λέξη «επιλέγω». Δεν ξέρω αν  η  Θεσσαλονίκη εμπνέει, αλλά  με  γοητεύει το πλουραλιστικό της πρόσωπο.  Επιλέγω να  εστιάζω σε  αυτό.  Επιλέγω να συναναστρέφομαι με ανθρώπους δοτικούς (το  «δεκτικοί» δεν  είναι πάντα ζητούμενο). Τη στιγμή εκείνη σχηματίζεται ένα πλέγμα γύρω μας – καθόλου δεν με ενδιαφέρει αν είναι ορατό, αν  έχει λογότυπο, συγκεκριμένη ταυτότητα. Μπορεί σε κάποιο επόμενο χρόνο να  συμβάλλουμε σε μια πόλη με πιο δοτικό ή  δεκτικό πρόσωπο.  Θα  πω το  κλισέ, από εμάς εξαρτάται. Με εμπεριέχει το  περιβάλλον μου, δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν  θέλω  να διαχωρίσω τον  εαυτό μου  από αυτό και από απόσταση να  το  χαρακτηρίσω».