Σπαταλώντας σπουδή

Του Ρωμανού Σκλαβενίτη-Πιστοφίδη | «Επωνύμως», Κυριακή, 6 Οκτωβριου 2013 »»

Όσο περνούν τα έτη σπουδών μου, συνειδητοποιώ πόσα υλικά, πόσος χρόνος, πόσοι άνθρωποι χαραμίζονται μέχρι τη στιγμή της αποφοίτησης. Για παράδειγμα, η Σύγκλητος του Α.Π.Θ., όπου φοιτώ, ανακοίνωσε την αναβολή της έναρξης των μαθημάτων μόλις το απόγευμα της Παρασκευής, όταν δηλαδή οι γραμματείες των σχολών είχαν πια κλείσει και κανένας φοιτητής δεν μπορούσε να ενημερωθεί για τις αλλαγές του προγράμματος. Δεδομένου, λοιπόν, ότι υπάρχει προηγούμενο ασυνέπειας της σχολής μας ως προς τις αποφάσεις της Συγκλήτου (οι εξετάσεις διενεργήθηκαν κανονικά, παρά τη σχετική απόφαση), το πρωί της Δευτέρας θα παρουσιαστούμε όλοι στα νοσοκομεία όπου σπουδάζουμε Ιατρική, για να είμαστε σίγουροι ότι το μάθημα δεν θα γίνει ερήμην μας.

Στο ελληνικό πανεπιστήμιο, ο χρόνος μας αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης. Στους θαλάμους των ασθενών, όπου στεκόμαστε όρθιοι επί δύο ώρες, περιμένουμε τους καθηγητές μας για να ακούσουμε πράγματα που είτε θα μπορούσαμε να διαβάσουμε μόνοι στα εγχειρίδιά μας είτε έχουν ειπωθεί ξανά από συναδέλφους τους, αλλά οι ίδιοι δεν έχουν τρόπο να το γνωρίζουν: κάθε μέρα συστηνόμαστε στο πανεπιστήμιο από την αρχή. Πράγματι, ορισμένες φορές – σπάνια – οι καθηγητές δεν εμφανίζονται. Κανείς δεν απολογείται για τον χαμένο χρόνο, για την απογοήτευση. Αλλά κι όταν εμφανίζονται δεν καταφέρνουν να μας γοητεύσουν: δεν είναι συναρπαστικοί, αλλά ράθυμοι. Ούτε γι' αυτό απολογούνται. Βρίσκομαι στο 5ο έτος σπουδών και έχω θαυμάσει μόλις πέντε ή έξι καθηγητές: αξέχαστες διδακτικές ώρες, απέριττος χρόνος.

Στις 2 Σεπτεμβρίου, 30 άτομα εξεταστήκαμε στο μάθημα της Παθολογικής Φυσιολογίας. Κοντεύει ένας μήνας από τότε, παρόλ’ αυτά δεν έχουμε ενημερωθεί για τα αποτελέσματα. Δεν υπάρχει κανένα χρονοδιάγραμμα για τη διόρθωση των γραπτών μας· μερικοί καθηγητές πιστεύουν ότι ο χρόνος που τελικά αφιερώνουν προέρχεται από το υστέρημά τους, δεν ανταμείβεται, είναι χρόνος χαμένος.

Στο μάθημα της Βιοχημείας, περάσαμε πολλές ώρες και χρησιμοποιήσαμε πολλά υλικά – πολλά αναντικατάστατα μηχανήματα. Μπορούμε πια να καυχηθούμε ότι έχουμε εκπαιδευθεί στις ανοσοενζυμικές εργαστηριακές μεθόδους. Μόνο που αν μας δώσεις ένα δείγμα αίματος και ένα εξοπλισμένο εργαστήριο θα σε κοιτάξουμε σαν UFO.

Στο μάθημα της Ιστολογίας, περάσαμε πολλές ώρες, χρησιμοποιήσαμε και χαλάσαμε πανάκριβα μικροσκόπια. Μπορούμε να καυχηθούμε ότι έχουμε δει όλων των ειδών τους ιστούς, ότι ξέρουμε πώς μοιάζει ένα νεοπλασματικό ήπαρ. Όμως δεν ξέρουμε. Τα μηχανήματα, τα υλικά, ήταν όλα εκεί – όμως δεν ξέρουμε. Και κανείς δεν φαίνεται να ανησυχεί.

Εδώ και πολλούς μήνες συλλέγω certificates: βεβαιώσεις ότι έχω παρακολουθήσει online μεμονωμένα μαθήματα σε μια σειρά από πανεπιστήμια άλλων χωρών. Παρά τα αμετακίνητα όρια που θέτει η πρακτικότητα της επιστήμης μου (δεν μπορείς να μάθεις Ιατρική μέσα από τον υπολογιστή σου), τα μαθήματα αυτά με εξοπλίζουν με εκσυγχρονισμένη γνώση και αυτοπεποίθηση. Διδάχθηκα για την καρδιακή ανακοπή ένα σκασμό χρήσιμα πράγματα (νιώθω σχεδόν επιδέξιος!), τη στιγμή που από ένα εξάμηνο Αναισθησιολογίας (με πανάκριβες κούκλες προσομοίωσης και εργαλεία, τα οποία χρησιμοποιήσαμε μόνο μία φορά, υπό την πίεση του χρόνου) δεν μου έμεινε απολύτως τίποτα. Ψέματα, κάτι μου έμεινε: ο κανόνας ABC (Airways/Αεραγωγοί, Breathing/Αναπνοή, Circulation/Κυκλοφορία) που μας υπενθυμίζει τη σειρά με την οποία πρέπει να εξασφαλίζουμε τη ζωτικότητα του τραυματία κατά την ανάνηψη. Μόνο που νέες οδηγίες (όχι και τόσο νέες, ώστε να μην τις γνωρίζουν οι καθηγητές μας: πρόκειται για οδηγίες του 2010) άλλαξαν τον κανόνα σε CAB, όπως πληροφορήθηκα από τον καθηγητή του online μαθήματος.

Είμαι καλύτερος φοιτητής στα online μαθήματα. Το παραμικρό σφάλμα με κάνει έξαλλο: δεν ανέχομαι τίποτα λιγότερο από 100/100. Αντιθέτως, στο πανεπιστήμιο, επιδεικνύω πρωτόγνωρη ανοχή σε μέτρια αποτελέσματα. Τη στιγμή που online η αριστεία θάλλει, στο πανεπιστήμιο δεν έχει κανέναν απολύτως αντίκτυπο. Κανείς δεν γνωρίζει ότι πήρες τον μεγαλύτερο βαθμό στην Παθολογία· κανείς δεν γνωρίζει ότι πήρες τον μικρότερο βαθμό στην Πληροφορική. Κανείς δεν ενδιαφέρεται να μάθει σε ποιο σημείο της βαθμολογικής κατάταξης βρίσκεσαι – τέτοια κατάταξη άλλωστε δεν υπάρχει: δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο καλύτερος φοιτητής του έτους, δεν γνωρίζουμε ποιοι αποτελούν το λεγόμενο ''Top 2%'' ή ''Top 5%''. Καμία τιμή δεν απονέμεται στους αρίστους, αλλά και η ίδια η αριστοφιλία θεωρείται ένα κακόγουστο αστείο: «δεν είμαστε πια στο σχολείο», «οι βαθμοί δεν μετρούν».

Δεν δίνουμε μεγάλη σημασία στο κλίμα, παρότι είμαστε όντα που επιβιώνουν χάρη στην προσαρμογή. Οι σπουδές online είναι ανώτερες, χάρη στο κλίμα. Υπάρχει ένας καθηγητής που θα προβληματιστεί όταν δει ένα κακό αποτέλεσμα στις εξετάσεις: «Γιατί δεν τα πήγες καλά;», «Τι δεν έγινε κατανοητό;», «Τι πρέπει να γίνει για να πάρεις Άριστα;» Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, ο ίδιος καθηγητής θα αποζητά το ενδιαφέρον των μαθητών του. Θα ανανεώνει την ύλη, θα μοχθεί για να τους συναρπάσει. Οι περισσότεροι από τους μαθητές θα έχουν στόχο να πάρουν Άριστα (για να απολαύσουν τα προνόμια της αριστείας), αλλά και το Άριστα θα αντιστοιχεί με βελτιωμένη προσέγγιση στην κατάκτηση της γνώσης. Στον ελεύθερο χρόνο τους, θα αναζητούν περαιτέρω πληροφορίες γύρω από το αντικείμενο των σπουδών τους ή θα συζητούν με άλλους συμφοιτητές για ανεπίλυτα προβλήματα. Στο κατάλληλο κλίμα, οι ίδιοι άνθρωποι θα είναι καλύτεροι φοιτητές.

Θέλω να πω: το ελληνικό πανεπιστήμιο διαθέτει αρκετά υλικά, αρκετές εγκαταστάσεις. Πρέπει όμως να ανανεώσει το διδακτικό προσωπικό: δεν χρειαζόμαστε δημόσιους υπαλλήλους, αλλά καθηγητές, ανθρώπους που επιθυμούν να μεταβιβάσουν γνώσεις. Πρέπει να ανανεώσει το διοικητικό προσωπικό: χρειαζόμαστε ανθρώπους που να σέβονται τον χρόνο και τις επιθυμίες μας. Αν είναι στο χέρι του, θα ήταν καλό να ανανεώσει και τους φοιτητές. Πάντως, οι ίδιοι φοιτητές (κι ακόμα ακόμα: οι ίδιοι καθηγητές και το ίδιο διοικητικό προσωπικό) μπορούν να αποδώσουν εντυπωσιακά καλύτερα, εφόσον δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα. Το ελληνικό πανεπιστήμιο πρέπει να στύψει τα υλικά που διαθέτει μέχρι να στάξουν μέσα στα κεφάλια μας.