Γράφει ο Σάκης Παπαδημητρίου, Αυγή,
7 Οκτωβρίου 2012· «Στον αστερισμό του Έρικ Χομσμπάουμ (1917-2012)». »»
Στις 11 Οκτωβρίου του 2004 έγινε η τελετή αναγόρευσης του Έρικ Χομπσμπάουμ σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με πρωτοβουλία της καθηγήτριας Λίλας Αντωνοπούλου, η οποία και σκέφτηκε να υπάρχει μουσική στην τελετή.
Στην αρχή του προγράμματος, ως «ανάκρουσις», η Γεωργία Συλλαίου, φωνή, και εγώ, πιάνο, ερμηνεύσαμε ελεύθερα τον αρχαιοελληνικό Επιτάφιο του Σεικίλου και κομμάτια του Ντιουκ Έλλινγκτον. Ξέραμε την αγάπη του Έρικ Χομπσμπάουμ για την τζαζ και το συγγραφικό του έργο γύρω από αυτή τη μουσική. Είχαμε ήδη συναντηθεί το προηγούμενο βράδυ στο δείπνο των καθηγητών. Ο Χομπσμπάουμ, στα 87 του τότε, είχε φοβερή ενεργητικότητα, συζητούσε σε τρεις γλώσσες, έτρωγε τα πάντα, παρ’ όλες τις παρατηρήσεις της συζύγου του, και δεν έχανε ευκαιρία να συνομιλεί μαζί μου για την εξέλιξη της τζαζ.
 |
| Γεωργία Συλλαίου, Σάκης Παπαδημητρίου, Έρικ Χομπσμπάουμ, Θεσσαλονίκη, 11.10.2004. [Φωτογραφία του Γιάννη Τσουφλίδη] |
Ας γυρίσουμε αρκετές δεκαετίες πίσω. Αρχές της δεκαετίας του ’60. Φοιτητής Νομικής του ΑΠΘ, την εποχή όπου στα διδασκόμενα συγγράμματα Πολιτικής Οικονομίας η θεωρία του Μαρξ δεν ξεπερνούσε τις 12 -15 σειρές. Από το βιβλιοπωλείο Μόλχο παρήγγειλα το βιβλίο του Φράνσις Νιούτον The Jazz Scene. Εκείνη την εποχή ετοίμαζα την Εισαγωγή στην τζαζ που κυκλοφόρησε το 1963 από τις εκδόσεις Διαγώνιος. Ορισμένα κεφάλαια, και ιδίως οι κατατάξεις, του Φράνσις Νιούτον με βοήθησαν ιδιαίτερα. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια για να δούμε την ελληνική έκδοση Η σκηνή της τζαζ (μετ. Παναγιώτης Τσήρος), από τις εκδόσεις Εξάντας το 1988. Το 1960 δεν γνωρίζαμε ότι με το ψευδώνυμο αυτό έγραφε κριτικές ο Έρικ Χομπσμπάουμ. Για να πούμε την αλήθεια, ούτε τον Χομπσμπάουμ τον ξέραμε. Τον μάθαμε, οι περισσότεροι, μετά την χούντα με τους Επαναστάτες. Και πώς να φανταστεί κανείς έναν σοβαρό ιστορικό και καθηγητή πανεπιστημίου να ακούει μανιωδώς τζαζ και να εκθέτει τις απόψεις του αναφερόμενος στην τζαζ ως «ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα πολιτιστικά φαινόμενα του αιώνα μας» και ότι η τζαζ «δεν είναι απλώς και μόνον ένα είδος μουσικής, αλλά κάτι πολύ περισσότερο: μια μοναδική κατάκτηση και μια αξιοσημείωτη όψη της κοινωνίας μέσα στην οποία ζούμε»;
Υπάρχει και ένα άλλο βιβλίο του με τον τίτλο Ξεχωριστοί άνθρωποι και υπότιτλο «Αντίσταση, εξέγερση και τζαζ», εκδόσεις Θεμέλιο, 2001 (μετ. Παρασκευάς Ματάλας). Ο συγγραφέας επέλεξε ορισμένα από τα δοκίμια που είχαν ήδη δημοσιευθεί στις δεκαετίες του ’80 και ’90 – άλλη μια απόδειξη ότι δεν σταμάτησε ποτέ το ενδιαφέρον του για την τζαζ.
Κλείνοντας, ο Έρικ Χομπσμπάουμ επισημαίνει τον κίνδυνο που διατρέχει η τζαζ να απολιθωθεί, να γίνει μια άλλη εκδοχή κλασικής μουσικής ή να διατηρεί ένα μαυσωλείο νεκρωμένων στυλ, αλλά υπογράφει τις τελευταίες σειρές ως εξής: «Η τζαζ όμως έχει αποδείξει πως έχει εξαιρετικές δυνάμεις επιβίωσης και ανανέωσης μέσα σε μια κοινωνία που δεν είναι φτιαγμένη γι αυτήν και που δεν της αξίζει. Είναι πολύ νωρίς να πούμε ότι τα καύσιμά της έχουν εξαντληθεί. Πειράζει, άλλωστε, απλώς να ακούμε και να αφήσουμε το μέλλον να αποφασίσει;»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου