Γράφει ο Αντώνης Ξαγάς (antonx@hol.gr) | MIC »»
Ελπίζω να υπάρχουν πολλοί ανάμεσά σας που να είδαν την ταινία "Η ζωή των άλλων"... Μια ταινία, η οποία εντελώς απροσδόκητα, από στόμα σε στόμα, έγινε ένα είδος αριστερού trend των ημερών, με μεγάλες ουρές να δημιουργούνται έξω από το καταγώγι του "Άστυ"... Η ταινία αντλεί το θέμα της από τις ζοφερές ημέρες του στυγνού καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας, ενός κράτους όπου ο Μεγάλος Αδελφός, ο προσωπικός σου χαφιές, μπορούσε να είναι το ίδιο το …στεφάνι σου! Στη σημερινή όμως Ανατολική Γερμανία, μόλις 18 χρόνια μετά την πανηγυρική πτώση του τείχους, μια νέα τάση αναπτύσσεται ραγδαία. Ο ιός της νοσταλγίας για το παλιό καθεστώς, η ostalgie όπως λέγεται, έχει προσβάλει όχι τόσο αυτούς που το βίωσαν στο πετσί, αλλά σε μεγάλο βαθμό και τους νεότερους! Από κοντά σαν τα όρνια πάνω από τα πτώματα, ή λιγότερα μακάβρια, σαν ξυλοκόποι πάνω από ...πεσούσα δρυ, οι έμποροι εξαργυρώνουν με κάθε τρόπο τη μόδα. Στη Γερμανία μπορεί πλέον να βρει κανείς στην αγορά προϊόντα-φετίχ της πρώην DDR, όπως τα θρυλικά αυτοκίνητα Trabant (που τιμήθηκαν και σε δίσκο των Heist!) έως και …σοσιαλιστικά υποκατάστατα της Coca-Cola!
Κάτι ανάλογο βιώνουμε σε παγκόσμια (διάβαζε: δυτικοευρωπαϊκή) κλίμακα με τη διαβόητη δεκαετία του 80. Οι αναμνήσεις είναι ένα προϊόν με τεράστια προστιθέμενη αξία, και πάνω τους έχει στηθεί ολόκληρη βιομηχανία. Ο δε ιός της eightίλας έχει προκαλέσει απίστευτη πανδημία! Και καλά να προσβάλλει γηραιότερους και πιο ευάλωτους σε τέτοιους ιούς οργανισμούς σαν και εμάς... Αλλά και νεότερους; Έχει πολύ γούστο να ακούς σε εκπομπές που παίζουν 80s μουσική 18χρονα να εκθειάζουν τους Modern Talking με σχόλια του τύπου "τέτοια μουσική σήμερα δεν βγαίνει"! Τι συμβαίνει κύριε ψυχολόγε;
Απλή η εξήγηση... Η νοσταλγία, το άλγος του νόστου, το αδύνατο της επιστροφής στο παρελθόν, επιφέρει μοιραία τον εξωραϊσμό, την εξιδανίκευση... Αυτή η τάση είναι ακόμη εντονότερη όταν δεν το έχεις βιώσει αυτό το παρελθόν (γιατί νομίζετε λατρεύουμε τόσο πολύ τους αρχαίους ημών -και καλά- προγόνους;). Το παρόν, φαντάζει πάντα μικρό, ποταπό και τιποτένιο, και ηττάται κατά κράτος από το "αγνό και αθώο παρελθόν". H χρονική απόσταση αμβλύνει, κάνει lifting ακόμη και στην αθλιότητα, ενώ τα καλά τα ανεβάζει σε βάθρο αποθέωσης. Έτσι εύκολα οι φαντασιώσεις γίνονται γεγονότα, η Ιστορία εκπίπτει σε Μυθολογία και το χτεσινό κιτς και σκουπίδι εξευγενίζεται σε σημερινό cult και ψαγμένη trash-art... Θα μου πείτε, το ίδιο δεν κάνουμε και με την προσωπική μας ιστορία; Το παρελθόν μας γοητεύει γιατί είναι εκεί, ασφαλές και αμετάβλητο, όσο άσχημο κι αν είναι! Και ίσως τελικά να μην νοσταλγούμε τόσο τα 80s, αλλά τον εαυτό μας όπως ήταν τότε... Πόνος για την wasted youth; Μήπως όμως έτσι χάνουμε ένα παρόν; Μήπως τελικά έχει δίκιο ο Ανδρουλάκης όταν έλεγε ότι η νοσταλγία είναι σαν τη φαγούρα, όσο πιο πολύ ξύνεσαι τόσο πολύ σε τρώει; Ή όπως το έθεσε πιο δραματικά ο Βέλτσος: "να γερνάς σημαίνει να επιμένεις στην ίδια ηλικία";
Το βιβλίο "Eightίλα" του Βασίλη Λούκα είναι ένα σύμπτωμα αυτής της μόδας, και ομολογουμένως έλειπε από την αγορά! Ο ελαφρώς περιπαικτικός τίτλος με προδιάθεσε θετικά ώστε να σπεύσω να το αγοράσω... Ανέμενα, πέρα από πληροφορίες και memorabilia, και μια (αυτο)σαρκαστική, έστω παιγνιώδη αντιμετώπιση του όλου φαινομένου. Φευ...
Γενικά, δυσκολεύομαι όταν έρχεται η ώρα να εκφραστώ αρνητικά για το δημιούργημα κάποιου, που αν μη τι άλλο προϋποθέτει κάποιο μόχθο. Όμως, αν δεν ξεχωρίσεις το κακό πώς μετά θα εξάρεις και θα επαινέσεις το καλό; Και το συγκεκριμένο βιβλίο είναι απερίφραστα κακό... Όχι τόσο λόγω του πνεύματος αυτοκολακευόμενης μεταχρονολογημένης αθωότητας, η οποία θυμίζει Πολυχρονίου και Μαστοράκη να αναπολούν τα (και αυτά!) αθώα 60s! Απόψεις είναι αυτές άλλωστε (έστω και κονσερβαρισμένα στερεότυπες). Δεν μπορώ όμως να αποδεχτώ τη λογική του "μύλου που όλα τα αλέθει" σε έναν πολτό (που λέει και ο ...Χριστόδουλος). Ενδεικτικό δείγμα ...κιμά: "Η Kylie Minogue, οι Gipsy Kings, οι House of Love, ο Rick Astley, η Οfra Haza, οι Waterboys, οι Inxs, ο Tone Loc, οι Soul II Soul, οι Bros, οι Jive Bunny, οι The The, οι Cocteau Twins είναι μερικά από τα πρόσωπα που ανακατεύουν τα ύδατα της λίμνης του ποπ-ροκ ήχου"... Το βιβλίο μοιάζει σαν προϊόν μιας μηχανής τυχαίας παραγωγής ατάκτως ειρημένων θραυσμάτων, ένα συνονθύλευμα σχετικών και άσχετων πληροφοριών, χωρίς ειρμό και νοηματική ραχοκοκαλιά. H μία παράγραφος μπορεί να αναφέρεται στον Klaus Nomi, να ακολουθεί μια άσχετη δήλωση του ...Bob Mould και η επόμενη να καταλήγει στους Stray Cats! Ας παραθέσω και ένα χαρακτηριστικό δείγμα, για του λόγου το αληθές:
"Η ηλεκτρονική pop αναδεικνύει νέα σχήματα όπως οι Depeche Mode ή οι Cabaret Voltaire.
Η νέα μουσική φλερτάρει πλέον ακόμη και με την τζαζ, ενώ οι εκφραστές της είναι ποικίλοι.
Οι Cure με τον Robert Smith δίνουν παραπάνω έμφαση στους στίχους, και οι ακροατές τους εντυπωσιάζονται όταν ακούνε στο Pornography: "Άλλη μια τέτοια μέρα και θα σε σκοτώσω..."
Αν γυρίσουμε λίγο πίσω, θα δούμε ότι η κυκλοφορία του αξεπέραστου "Model" από τους Kraftwerk συμπίπτει χρονικά με την περιπέτεια της Βρετανίας στα νησιά Φόκλαντς (1982)" (πέρα από το εξόφθαλμο λάθος, καθώς το "The model" είχε κυκλοφορήσει από το 1978, απλώς το 1982 το ανακάλυψαν οι Βρετανοί σε single, αδυνατώ να συλλάβω τη ...μεταφυσική συμπαιγνία, η οποία συνδέει τους Kraftwerk με τον αργεντινο-βρετανικό πόλεμο!)
Η γλώσσα είναι σαφώς επηρεασμένη από τις αθλητικές εφημερίδες, τους αμετροεπείς χαρακτηρισμούς και την ακατάσχετη τάση για ηρωοποίηση θα ζήλευαν το ...Φως και το Derby (όλοι είναι εκπληκτικοί, μαγικοί, μύθοι, ημίθεοι, θρύλοι), ενώ το κείμενο βρίθει άστοχων χαρακτηρισμών και εκφράσεων που σκοπό μάλλον έχουν να δώσουν ένα τόνο ελαφρότητας, αλλά που βγάζουν μάτι (π.χ. "Το 1993 ψιλοέπεσε από τον θρόνο του..." (για τον Michael Jackson))...
Τελικά, ακόμη κι ένα μέτριο βιβλίο έχει την αξία του, καθώς μπορεί να αποτελέσει αφορμή για ενδιαφέροντα (ελπίζω) προβληματισμό! Κατά τα λοιπά ας ελπίσουμε ότι ο ιός της πανταχού παρούσας eightίτιδας να είναι ιάσιμος...
(Απόπειρα)
Ελπίζω να υπάρχουν πολλοί ανάμεσά σας που να είδαν την ταινία "Η ζωή των άλλων"... Μια ταινία, η οποία εντελώς απροσδόκητα, από στόμα σε στόμα, έγινε ένα είδος αριστερού trend των ημερών, με μεγάλες ουρές να δημιουργούνται έξω από το καταγώγι του "Άστυ"... Η ταινία αντλεί το θέμα της από τις ζοφερές ημέρες του στυγνού καθεστώτος της Ανατολικής Γερμανίας, ενός κράτους όπου ο Μεγάλος Αδελφός, ο προσωπικός σου χαφιές, μπορούσε να είναι το ίδιο το …στεφάνι σου! Στη σημερινή όμως Ανατολική Γερμανία, μόλις 18 χρόνια μετά την πανηγυρική πτώση του τείχους, μια νέα τάση αναπτύσσεται ραγδαία. Ο ιός της νοσταλγίας για το παλιό καθεστώς, η ostalgie όπως λέγεται, έχει προσβάλει όχι τόσο αυτούς που το βίωσαν στο πετσί, αλλά σε μεγάλο βαθμό και τους νεότερους! Από κοντά σαν τα όρνια πάνω από τα πτώματα, ή λιγότερα μακάβρια, σαν ξυλοκόποι πάνω από ...πεσούσα δρυ, οι έμποροι εξαργυρώνουν με κάθε τρόπο τη μόδα. Στη Γερμανία μπορεί πλέον να βρει κανείς στην αγορά προϊόντα-φετίχ της πρώην DDR, όπως τα θρυλικά αυτοκίνητα Trabant (που τιμήθηκαν και σε δίσκο των Heist!) έως και …σοσιαλιστικά υποκατάστατα της Coca-Cola!Κάτι ανάλογο βιώνουμε σε παγκόσμια (διάβαζε: δυτικοευρωπαϊκή) κλίμακα με τη διαβόητη δεκαετία του 80. Οι αναμνήσεις είναι ένα προϊόν με τεράστια προστιθέμενη αξία, και πάνω τους έχει στηθεί ολόκληρη βιομηχανία. Ο δε ιός της eightίλας έχει προκαλέσει απίστευτη πανδημία! Και καλά να προσβάλλει γηραιότερους και πιο ευάλωτους σε τέτοιους ιούς οργανισμούς σαν και εμάς... Αλλά και νεότερους; Έχει πολύ γούστο να ακούς σε εκπομπές που παίζουν 80s μουσική 18χρονα να εκθειάζουν τους Modern Talking με σχόλια του τύπου "τέτοια μουσική σήμερα δεν βγαίνει"! Τι συμβαίνει κύριε ψυχολόγε;
Απλή η εξήγηση... Η νοσταλγία, το άλγος του νόστου, το αδύνατο της επιστροφής στο παρελθόν, επιφέρει μοιραία τον εξωραϊσμό, την εξιδανίκευση... Αυτή η τάση είναι ακόμη εντονότερη όταν δεν το έχεις βιώσει αυτό το παρελθόν (γιατί νομίζετε λατρεύουμε τόσο πολύ τους αρχαίους ημών -και καλά- προγόνους;). Το παρόν, φαντάζει πάντα μικρό, ποταπό και τιποτένιο, και ηττάται κατά κράτος από το "αγνό και αθώο παρελθόν". H χρονική απόσταση αμβλύνει, κάνει lifting ακόμη και στην αθλιότητα, ενώ τα καλά τα ανεβάζει σε βάθρο αποθέωσης. Έτσι εύκολα οι φαντασιώσεις γίνονται γεγονότα, η Ιστορία εκπίπτει σε Μυθολογία και το χτεσινό κιτς και σκουπίδι εξευγενίζεται σε σημερινό cult και ψαγμένη trash-art... Θα μου πείτε, το ίδιο δεν κάνουμε και με την προσωπική μας ιστορία; Το παρελθόν μας γοητεύει γιατί είναι εκεί, ασφαλές και αμετάβλητο, όσο άσχημο κι αν είναι! Και ίσως τελικά να μην νοσταλγούμε τόσο τα 80s, αλλά τον εαυτό μας όπως ήταν τότε... Πόνος για την wasted youth; Μήπως όμως έτσι χάνουμε ένα παρόν; Μήπως τελικά έχει δίκιο ο Ανδρουλάκης όταν έλεγε ότι η νοσταλγία είναι σαν τη φαγούρα, όσο πιο πολύ ξύνεσαι τόσο πολύ σε τρώει; Ή όπως το έθεσε πιο δραματικά ο Βέλτσος: "να γερνάς σημαίνει να επιμένεις στην ίδια ηλικία";
Το βιβλίο "Eightίλα" του Βασίλη Λούκα είναι ένα σύμπτωμα αυτής της μόδας, και ομολογουμένως έλειπε από την αγορά! Ο ελαφρώς περιπαικτικός τίτλος με προδιάθεσε θετικά ώστε να σπεύσω να το αγοράσω... Ανέμενα, πέρα από πληροφορίες και memorabilia, και μια (αυτο)σαρκαστική, έστω παιγνιώδη αντιμετώπιση του όλου φαινομένου. Φευ...
Γενικά, δυσκολεύομαι όταν έρχεται η ώρα να εκφραστώ αρνητικά για το δημιούργημα κάποιου, που αν μη τι άλλο προϋποθέτει κάποιο μόχθο. Όμως, αν δεν ξεχωρίσεις το κακό πώς μετά θα εξάρεις και θα επαινέσεις το καλό; Και το συγκεκριμένο βιβλίο είναι απερίφραστα κακό... Όχι τόσο λόγω του πνεύματος αυτοκολακευόμενης μεταχρονολογημένης αθωότητας, η οποία θυμίζει Πολυχρονίου και Μαστοράκη να αναπολούν τα (και αυτά!) αθώα 60s! Απόψεις είναι αυτές άλλωστε (έστω και κονσερβαρισμένα στερεότυπες). Δεν μπορώ όμως να αποδεχτώ τη λογική του "μύλου που όλα τα αλέθει" σε έναν πολτό (που λέει και ο ...Χριστόδουλος). Ενδεικτικό δείγμα ...κιμά: "Η Kylie Minogue, οι Gipsy Kings, οι House of Love, ο Rick Astley, η Οfra Haza, οι Waterboys, οι Inxs, ο Tone Loc, οι Soul II Soul, οι Bros, οι Jive Bunny, οι The The, οι Cocteau Twins είναι μερικά από τα πρόσωπα που ανακατεύουν τα ύδατα της λίμνης του ποπ-ροκ ήχου"... Το βιβλίο μοιάζει σαν προϊόν μιας μηχανής τυχαίας παραγωγής ατάκτως ειρημένων θραυσμάτων, ένα συνονθύλευμα σχετικών και άσχετων πληροφοριών, χωρίς ειρμό και νοηματική ραχοκοκαλιά. H μία παράγραφος μπορεί να αναφέρεται στον Klaus Nomi, να ακολουθεί μια άσχετη δήλωση του ...Bob Mould και η επόμενη να καταλήγει στους Stray Cats! Ας παραθέσω και ένα χαρακτηριστικό δείγμα, για του λόγου το αληθές:
"Η ηλεκτρονική pop αναδεικνύει νέα σχήματα όπως οι Depeche Mode ή οι Cabaret Voltaire.
Η νέα μουσική φλερτάρει πλέον ακόμη και με την τζαζ, ενώ οι εκφραστές της είναι ποικίλοι.
Οι Cure με τον Robert Smith δίνουν παραπάνω έμφαση στους στίχους, και οι ακροατές τους εντυπωσιάζονται όταν ακούνε στο Pornography: "Άλλη μια τέτοια μέρα και θα σε σκοτώσω..."
Αν γυρίσουμε λίγο πίσω, θα δούμε ότι η κυκλοφορία του αξεπέραστου "Model" από τους Kraftwerk συμπίπτει χρονικά με την περιπέτεια της Βρετανίας στα νησιά Φόκλαντς (1982)" (πέρα από το εξόφθαλμο λάθος, καθώς το "The model" είχε κυκλοφορήσει από το 1978, απλώς το 1982 το ανακάλυψαν οι Βρετανοί σε single, αδυνατώ να συλλάβω τη ...μεταφυσική συμπαιγνία, η οποία συνδέει τους Kraftwerk με τον αργεντινο-βρετανικό πόλεμο!)
Η γλώσσα είναι σαφώς επηρεασμένη από τις αθλητικές εφημερίδες, τους αμετροεπείς χαρακτηρισμούς και την ακατάσχετη τάση για ηρωοποίηση θα ζήλευαν το ...Φως και το Derby (όλοι είναι εκπληκτικοί, μαγικοί, μύθοι, ημίθεοι, θρύλοι), ενώ το κείμενο βρίθει άστοχων χαρακτηρισμών και εκφράσεων που σκοπό μάλλον έχουν να δώσουν ένα τόνο ελαφρότητας, αλλά που βγάζουν μάτι (π.χ. "Το 1993 ψιλοέπεσε από τον θρόνο του..." (για τον Michael Jackson))...
Τελικά, ακόμη κι ένα μέτριο βιβλίο έχει την αξία του, καθώς μπορεί να αποτελέσει αφορμή για ενδιαφέροντα (ελπίζω) προβληματισμό! Κατά τα λοιπά ας ελπίσουμε ότι ο ιός της πανταχού παρούσας eightίτιδας να είναι ιάσιμος...
(Απόπειρα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου