Εισαγωγή, Επιλογή, Μετάφραση: Χρίστος Αγγελακόπουλος
σσ. 199, έκδοση χαρτόδετη, σχήμα 13 × 20,5 εκ.
δίγλωσση έκδοση (αγγλικά, ελληνικά)
I S B N 978-960-537-267-5,
Απόπειρα, Οκτώβριος 2019,
Λ.Τ. 14 € ( + Φ Π Α)
σσ. 199, έκδοση χαρτόδετη, σχήμα 13 × 20,5 εκ.
δίγλωσση έκδοση (αγγλικά, ελληνικά)
I S B N 978-960-537-267-5,
Απόπειρα, Οκτώβριος 2019,
Λ.Τ. 14 € ( + Φ Π Α)
Είμαι αυτός που τρέχει στους δρόμους
φωνάζοντας το όνομά σου ενάντια στη λοιδορία,
είμαι ο ύπνος της αυτοκτονίας
και ο καταρράκτης των αμνημόνευτων μαλλιών,
είμαι η επίθεση της ελευθερίας στις σκληρές καρδιές
και το ποίημα που δύσκολα ακούγεται.
Από τους γνωστότερους ποιητές και ακτιβιστές των ΗΠΑ, με έργο που διακρίνεται για την αμεσότητα και το ριζοσπαστισμό του, φίλος του Άλεν Γκίνσμπεργκ και του Λώρενς Φερλιγκέττι, ο Αμερικανός ποιητής Τζακ Χίρσμαν πρωταγωνιστεί από τη δεκαετία του ’70 στα ποιητικά δρώμενα των ΗΠΑ και με το έργο του συνεχίζει την παράδοση που δημιούργησε στη δεκαετία του ’50 η Ποιητική Αναγέννηση του Σαν Φρανσίσκο με τον «πατέρα των Μπιτ» ποιητή Κένεθ Ρέξροθ και τη γενιά των Μπιτ. Δαφνοστεφής ποιητής του Σαν Φρανσίσκο για τη διετία 2006-2007 και συστηματικός μεταφραστής ξένης ποίησης, ειδικά του Μαγιακόβσκι και του Νερούντα αλλά και Ελλήνων, όπως η Κατερίνα Γώγου και ο Γιάννης Λειβαδάς. Ζει στο Σαν Φρανσίσκο, όπου γράφει συστηματικά και συμμετέχει σε διάφορες ριζοσπαστικές οργανώσεις, όπως την Ένωση Ποιητών του Δρόμου ή την Ένωση Αριστερών Συγγραφέων. Στην Ελλάδα ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε διάφορες ανθολογίες αμερικανικής ποίησης. Έζησε για δύο χρόνια στην Ύδρα φιλοξενούμενος του Κοέν.
«Τρεχούμενα ποιήματα»του Χρίστου Αγγελακόπουλου
(από τον Πρόλογο της έκδοσης)
Γεννημένος το 1933, γνήσιο τέκνο της Αμερικής, στεντόρεια φωνή που όρθωσε το ανάστημά της και χρησιμοποίησε την ποίηση ως όπλο κατά της κοινωνικής αδικίας, διάκρισης και καταπίεσης, που τόλμησε να φωνάξει για όσα αποσιωπούνται, να καταδείξει όσα υποθάλπονται και να στρέψει την προσοχή σε ό,τι υποκρύπτεται πίσω από την, κατά τα άλλα, λαμπερή μα εύθραυστη πρόσοψη της μεσοαστικής φιλοδοξίας και ψευδαίσθησης, άλλοτε με έξαρση και άλλοτε χαμηλοφώνως, σχεδόν κουβεντιαστά, ο Τζακ Χίρσμαν παραμένει ένας ποιητής οικουμενικός, ενεργός, κάτοπτρο αρραγές και απαρασάλευτο, χωρίς ωραιοποιήσεις, της πραγματικότητας, ανυποχώρητα παρών στα κελεύσματα της εποχής του, ακάματος εργάτης της γραφής, δίχως να εφησυχάζει στιγμή, γυρεύοντας διαρκώς να εκφραστεί, να υψώσει τη μαχητική, ασυμβίβαστη γροθιά του με οποιοδήποτε κόστος.
Μεγάλωσε στο Μπρονξ και, νεαρός ακόμα, δούλεψε ως συντάκτης στο Associated Press της Νέας Υόρκης. Η πρώτη του απρόσμενη επαφή με τη δημοσιότητα ήρθε όταν δημοσιεύτηκε ένα εγκωμιαστικό γράμμα που ο Έρνεστ Χέμινγουεϋ προόριζε γι’ αυτόν, με τίτλο «Γράμμα σ’ έναν νεαρό συγγραφέα», μετά την αυτοκτονία του το 1961, σχεδόν σ’ όλο τον κόσμο. Ο Χέμινγουεϋ, μεταξύ άλλων, έγραφε στον ακόμα άσημο μα φιλόδοξο Χίρσμαν, που του είχε στείλει τις πρώτες του ιστορίες: «Δεν μπορώ να σε βοηθήσω, νεαρέ. Γράφεις καλύτερα από μένα όταν ήμουνα 19. Μα που να πάρει, γράφεις όπως εγώ. Δεν είναι κακό αυτό. Μα δε θα σε πάει μακριά».
Την περίοδο των σπουδών του, παντρεύτηκε το 1954 τη Ρουθ Επστάιν (σε αυτή αφιερώνει το ποίημα «Καλλιγραφία» και κάμποσα άλλα) και απέκτησε μαζί της δύο παιδιά. Ύστερα αποφοίτησε από το City College της Νέας Υόρκης (1955) και το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνας (1961), όπου σπούδασε Συγκριτική Λογοτεχνία.
Στην πορεία, τη δεκαετία του ’70, αποδείχθηκε ένας από τους πλέον δημοφιλείς και καινοτόμους καθηγητές τού Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας· απολύθηκε όμως, καθώς προέτρεπε τους μαθητές του να μην πάρουν μέρος στον πόλεμο του Βιετνάμ, να διαδηλώσουν εναντίον του και να μην καταταγούν. Έκτοτε ζει στο Σαν Φρανσίσκο, όπου γράφει συστηματικά και παράλληλα συμμετέχει σε διάφορες ριζοσπαστικές οργανώσεις, βοηθώντας με κάθε τρόπο στη διάδοση των ιδεών τους, όπως την Ένωση Ποιητών τού Δρόμου ή την Ένωση Αριστερών Συγγραφέων.
Το 2006 τιμήθηκε ως Δαφνοστεφής Ποιητής του Σαν Φρανσίσκο και με την πρωτοβουλία του οργανώθηκαν αναρίθμητες εκδηλώσεις ποίησης ενώ ήδη εδώ και δυο δεκαετίες δε λείπουν οι αναγνώσεις και οι παρουσιάσεις της δουλειάς του σε διάφορες μεγάλες πόλεις της Αμερικής και της Ευρώπης, όπου η φήμη του διευρύνεται ολοένα, ιδίως στην Ιταλία, όπου το έργο του χαίρει ιδιαίτερης εκτιμήσεως και την επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο.
Το πρώτο του βιβλίο ποίησης, A Correspondence of Americans, εκδόθηκε το 1960. Ακολούθησαν αμέτρητες συλλογές, μικρά φυλλάδια, πλακέτες, ανθολογίες, συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους, με πιο πρόσφατους τίτλους τους Front Lines (2002), Only Dreaming Sky (2007), All That’s Left (2008), Passion, Provocation and Prophecy (2015) κτλ. Χαρακτηριστικές παραμένουν οι Αρκάνες του, συλλογή ποιημάτων που ξεκίνησαν να γράφονται από το 1960 μέχρι σήμερα και καλύπτουν πάνω από 2000 σελίδες, ένα έργο που παρομοιάστηκε με τα Φύλλα χλόης του Γουόλτ Γουίτμαν ή τον Οδυσσέα του Τζόυς.
Κρίσιμης σημασίας θεωρείται και το μεταφραστικό του corpus μη κατεστημένων, ρηξικέλευθων ποιητών από πάνω από οκτώ διαφορετικές γλώσσες: απ’ τα ρωσικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ελληνικά, τα ισπανικά, τα αλβανικά, τα γίντις, τα βιετναμέζικα κ.ά. Στις συνεντεύξεις του έχει πολλάκις δηλώσει πως ξεκίνησε να διαβάζει, να γράφει ποίηση και να ασχολείται με τα κοινά αφότου εντυπωσιάστηκε βαθιά από την ποίηση του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και μελέτησε τη σχέση του με την μπολσεβίκικη επανάσταση. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 δηλώνει κομμουνιστής, γεγονός που επέσυρε έκτοτε ποικίλες επικρίσεις και αμφίθυμες αξιολογήσεις. Την ποίηση του Τζακ Χίρσμαν θα μπορούσαμε να τη χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Από τη μία είναι τα ποιήματα που αποτυπώνουν την κοινωνική και ακτιβιστική του δράση και ανακαλούν πρόσωπα και καταστάσεις της επικαιρότητας, ασκώντας συχνά δριμεία κριτική αφού δεν απουσιάζει ο καταγγελτικός τόνος ή το εγερτήριο κάλεσμα για επανάσταση, για διάρρηξη των δεσμών και κάθε είδους αλλαγή υπέρ των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, και από την άλλη έχουμε ποιήματα χαμηλόφωνα, ερωτικής ή υπαρξιακής υφής, που καταπιάνονται, δίχως εξάρσεις και στόμφο, με όλα όσα απασχολούν τον ποιητή και κατ’ επέκταση το σύγχρονο άνθρωπο: το θάνατο, την απώλεια, τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την αγάπη, την αίσθηση της ευτυχίας. Οι περισσότεροι αναγνώστες και κριτικοί τείνουν να προκρίνουν αυτή τη δεύτερη πλευρά του έργου του, όμως για τον Χίρσμαν και οι δύο παραμένουν αδιαχώριστες και ισότιμες και δύσκολα θα αποτιμούνταν η συνεισφορά του δίχως την από κοινού διερεύνηση και των δύο.
Σε αντίθεση με αρκετών μπιτ ή άλλων ποιητών τού δρόμου, η ποίηση του Χίρσμαν δεν καταφεύγει ποτέ στην ευκολία ή την επιτήδευση και, σαφέστατα, δε γράφεται για να εντυπωσιάσει ή να προκαλέσει, τουλάχιστον όχι για τους λάθος λόγους. Τα ποιήματά του, πότε ολιγόστιχα και πότε αρκετά εκτενή, εγείρουν πολλαπλές δυσκολίες και απαιτήσεις, βρίθουν περίπλοκων εκφραστικών σχημάτων, συμβολισμών και διττών ερμηνειών, οι συμπαραδηλώσεις και οι διακειμενικές αναφορές είναι κυριολεκτικά αμέτρητες, πρόκειται, επομένως, για μία ποίηση συμπαγή, απαιτητική, που απαιτεί υπομονή και προσοχή για να μπορέσει κανείς να την αποκρυπτογραφήσει. Ακόμα και στα «επικαιρικά» του ποιήματα, αν μπορούσαν να χαρακτηριστούν έτσι, ποτέ δεν ξεπέφτει στη στείρα ρητορεία και διαμαρτυρία, το αισθητικό κριτήριο είναι πάντοτε υψηλό, δίχως εκπτώσεις.
«Τρεχούμενα ποιήματα»του Χρίστου Αγγελακόπουλου
(από τον Πρόλογο της έκδοσης)
Γεννημένος το 1933, γνήσιο τέκνο της Αμερικής, στεντόρεια φωνή που όρθωσε το ανάστημά της και χρησιμοποίησε την ποίηση ως όπλο κατά της κοινωνικής αδικίας, διάκρισης και καταπίεσης, που τόλμησε να φωνάξει για όσα αποσιωπούνται, να καταδείξει όσα υποθάλπονται και να στρέψει την προσοχή σε ό,τι υποκρύπτεται πίσω από την, κατά τα άλλα, λαμπερή μα εύθραυστη πρόσοψη της μεσοαστικής φιλοδοξίας και ψευδαίσθησης, άλλοτε με έξαρση και άλλοτε χαμηλοφώνως, σχεδόν κουβεντιαστά, ο Τζακ Χίρσμαν παραμένει ένας ποιητής οικουμενικός, ενεργός, κάτοπτρο αρραγές και απαρασάλευτο, χωρίς ωραιοποιήσεις, της πραγματικότητας, ανυποχώρητα παρών στα κελεύσματα της εποχής του, ακάματος εργάτης της γραφής, δίχως να εφησυχάζει στιγμή, γυρεύοντας διαρκώς να εκφραστεί, να υψώσει τη μαχητική, ασυμβίβαστη γροθιά του με οποιοδήποτε κόστος.
Μεγάλωσε στο Μπρονξ και, νεαρός ακόμα, δούλεψε ως συντάκτης στο Associated Press της Νέας Υόρκης. Η πρώτη του απρόσμενη επαφή με τη δημοσιότητα ήρθε όταν δημοσιεύτηκε ένα εγκωμιαστικό γράμμα που ο Έρνεστ Χέμινγουεϋ προόριζε γι’ αυτόν, με τίτλο «Γράμμα σ’ έναν νεαρό συγγραφέα», μετά την αυτοκτονία του το 1961, σχεδόν σ’ όλο τον κόσμο. Ο Χέμινγουεϋ, μεταξύ άλλων, έγραφε στον ακόμα άσημο μα φιλόδοξο Χίρσμαν, που του είχε στείλει τις πρώτες του ιστορίες: «Δεν μπορώ να σε βοηθήσω, νεαρέ. Γράφεις καλύτερα από μένα όταν ήμουνα 19. Μα που να πάρει, γράφεις όπως εγώ. Δεν είναι κακό αυτό. Μα δε θα σε πάει μακριά».
 |
| φωτ. Christopher Michel |
Στην πορεία, τη δεκαετία του ’70, αποδείχθηκε ένας από τους πλέον δημοφιλείς και καινοτόμους καθηγητές τού Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας· απολύθηκε όμως, καθώς προέτρεπε τους μαθητές του να μην πάρουν μέρος στον πόλεμο του Βιετνάμ, να διαδηλώσουν εναντίον του και να μην καταταγούν. Έκτοτε ζει στο Σαν Φρανσίσκο, όπου γράφει συστηματικά και παράλληλα συμμετέχει σε διάφορες ριζοσπαστικές οργανώσεις, βοηθώντας με κάθε τρόπο στη διάδοση των ιδεών τους, όπως την Ένωση Ποιητών τού Δρόμου ή την Ένωση Αριστερών Συγγραφέων.
Το 2006 τιμήθηκε ως Δαφνοστεφής Ποιητής του Σαν Φρανσίσκο και με την πρωτοβουλία του οργανώθηκαν αναρίθμητες εκδηλώσεις ποίησης ενώ ήδη εδώ και δυο δεκαετίες δε λείπουν οι αναγνώσεις και οι παρουσιάσεις της δουλειάς του σε διάφορες μεγάλες πόλεις της Αμερικής και της Ευρώπης, όπου η φήμη του διευρύνεται ολοένα, ιδίως στην Ιταλία, όπου το έργο του χαίρει ιδιαίτερης εκτιμήσεως και την επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο.
Το πρώτο του βιβλίο ποίησης, A Correspondence of Americans, εκδόθηκε το 1960. Ακολούθησαν αμέτρητες συλλογές, μικρά φυλλάδια, πλακέτες, ανθολογίες, συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους, με πιο πρόσφατους τίτλους τους Front Lines (2002), Only Dreaming Sky (2007), All That’s Left (2008), Passion, Provocation and Prophecy (2015) κτλ. Χαρακτηριστικές παραμένουν οι Αρκάνες του, συλλογή ποιημάτων που ξεκίνησαν να γράφονται από το 1960 μέχρι σήμερα και καλύπτουν πάνω από 2000 σελίδες, ένα έργο που παρομοιάστηκε με τα Φύλλα χλόης του Γουόλτ Γουίτμαν ή τον Οδυσσέα του Τζόυς.
Κρίσιμης σημασίας θεωρείται και το μεταφραστικό του corpus μη κατεστημένων, ρηξικέλευθων ποιητών από πάνω από οκτώ διαφορετικές γλώσσες: απ’ τα ρωσικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ελληνικά, τα ισπανικά, τα αλβανικά, τα γίντις, τα βιετναμέζικα κ.ά. Στις συνεντεύξεις του έχει πολλάκις δηλώσει πως ξεκίνησε να διαβάζει, να γράφει ποίηση και να ασχολείται με τα κοινά αφότου εντυπωσιάστηκε βαθιά από την ποίηση του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και μελέτησε τη σχέση του με την μπολσεβίκικη επανάσταση. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 δηλώνει κομμουνιστής, γεγονός που επέσυρε έκτοτε ποικίλες επικρίσεις και αμφίθυμες αξιολογήσεις. Την ποίηση του Τζακ Χίρσμαν θα μπορούσαμε να τη χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Από τη μία είναι τα ποιήματα που αποτυπώνουν την κοινωνική και ακτιβιστική του δράση και ανακαλούν πρόσωπα και καταστάσεις της επικαιρότητας, ασκώντας συχνά δριμεία κριτική αφού δεν απουσιάζει ο καταγγελτικός τόνος ή το εγερτήριο κάλεσμα για επανάσταση, για διάρρηξη των δεσμών και κάθε είδους αλλαγή υπέρ των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, και από την άλλη έχουμε ποιήματα χαμηλόφωνα, ερωτικής ή υπαρξιακής υφής, που καταπιάνονται, δίχως εξάρσεις και στόμφο, με όλα όσα απασχολούν τον ποιητή και κατ’ επέκταση το σύγχρονο άνθρωπο: το θάνατο, την απώλεια, τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την αγάπη, την αίσθηση της ευτυχίας. Οι περισσότεροι αναγνώστες και κριτικοί τείνουν να προκρίνουν αυτή τη δεύτερη πλευρά του έργου του, όμως για τον Χίρσμαν και οι δύο παραμένουν αδιαχώριστες και ισότιμες και δύσκολα θα αποτιμούνταν η συνεισφορά του δίχως την από κοινού διερεύνηση και των δύο.
Σε αντίθεση με αρκετών μπιτ ή άλλων ποιητών τού δρόμου, η ποίηση του Χίρσμαν δεν καταφεύγει ποτέ στην ευκολία ή την επιτήδευση και, σαφέστατα, δε γράφεται για να εντυπωσιάσει ή να προκαλέσει, τουλάχιστον όχι για τους λάθος λόγους. Τα ποιήματά του, πότε ολιγόστιχα και πότε αρκετά εκτενή, εγείρουν πολλαπλές δυσκολίες και απαιτήσεις, βρίθουν περίπλοκων εκφραστικών σχημάτων, συμβολισμών και διττών ερμηνειών, οι συμπαραδηλώσεις και οι διακειμενικές αναφορές είναι κυριολεκτικά αμέτρητες, πρόκειται, επομένως, για μία ποίηση συμπαγή, απαιτητική, που απαιτεί υπομονή και προσοχή για να μπορέσει κανείς να την αποκρυπτογραφήσει. Ακόμα και στα «επικαιρικά» του ποιήματα, αν μπορούσαν να χαρακτηριστούν έτσι, ποτέ δεν ξεπέφτει στη στείρα ρητορεία και διαμαρτυρία, το αισθητικό κριτήριο είναι πάντοτε υψηλό, δίχως εκπτώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου