Καίτη Βασιλάκου • Τρεις ιστορίες που αναφέρονται στο μέλλον

Συνέντευξη της Καίτης Βασιλάκου στον Γιάννη Ρουσσιά | akamas, Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2016 »»

Πριν από λίγες ημέρες είχα την ευκαιρία να διαβάσω το βιβλίο της Καίτης Βασιλάκου με τίτλο Το επίμονο φαινόμενο. Σήμερα έχω τη χαρά να παρουσιάσω μια συνέντευξη της συγγραφέως, την οποία ευχαριστώ πολύ.

1. Τρεις ιστορίες που αναφέρονται στο μέλλον περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Αναφέρεστε στο μέλλον με ένα ζοφερό τρόπο, πιστεύετε ότι το μέλλον μας είναι ζοφερό;

     Έχουμε την τάση να βλέπουμε το μέλλον με ανησυχία, ενώ νοσταλγούμε και ωραιοποιούμε το παρελθόν. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος προχωρεί μπροστά με μικρά και επώδυνα βήματα και με σκοτεινές παρενθέσεις που μπορεί να διαρκέσουν από λίγα χρόνια μέχρι και αιώνες. Υπάρχουν δυστυχώς τα πισωγυρίσματα, ωστόσο η Ιστορία μάς δείχνει ότι η πορεία, αν και τεθλασμένη πολλές φορές, είναι προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω.
     Το μέλλον πρέπει να είναι καλύτερο από το παρόν και ο άνθρωπος και θέλει και μπορεί να το πετύχει. Αρκεί να μην επαναπαύεται στα κεκτημένα του δικαιώματα που από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να αναιρεθούν και που δυστυχώς δεν ισχύουν για όλους τους κατοίκους του πλανήτη μας.
     Από την άλλη, κανείς δεν είναι σε θέση να προδικάσει το άμεσο μέλλον. Μια τρομαχτική κλιματική αλλαγή, μια στροφή του κόσμου σε ακραίες ιδεολογίες ή μια παγκόσμια οικονομική κρίση είναι ικανά να μας φέρουν πίσω, σε εποχές που θα θέλαμε να ξεχάσουμε.
     Προσωπικά δηλώνω αισιόδοξη, πιστεύω ότι θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τους σκοπέλους και ότι θα συνεχίσουμε την πορεία μας προς τα εμπρός, άσχετα αν στο βιβλίο μου περιγράφω ένα κόσμο παρακμής. Ας πούμε ότι γράφοντας απαισιόδοξα, ξορκίζω το κακό σενάριο.

2. Στο διήγημα οι γέροι οδηγούνται στον θάνατο για να υπάρξει οικονομία στις συντάξεις τους. – Στην αρχαία Κέα οι γέροι αυτοκτονούσαν όταν έφταναν στην ηλικία των εξήντα ετών, ενώ στα χρόνια μας με τα οικονομικά προβλήματα που έχει η χώρα μας οι συντάξεις είναι ανεπαρκείς. Μοιάζει το σενάριο αυτό να είναι αρκετά κοντά;

     Όχι, δεν θα έλεγα κάτι τέτοιο. Θα πρέπει να υπάρξει μια τρομερή πολιτισμική έκπτωση για να φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο και κάτι τέτοιο χρειάζεται πολύ χρόνο.  Η άποψη όμως που κάποιοι, ελάχιστοι ευτυχώς, διατυπώνουν, ότι οι γέροντες είναι περιττό κοινωνικό βάρος, είναι μια πολύ επικίνδυνη άποψη. Υποδηλώνει την εξαγρίωση μιας κοινωνίας που δυσκολεύεται να διοχετεύσει στα σωστά κανάλια τον δυναμισμό και τη γνώση των νέων ανθρώπων.
     Το ερώτημα που τίθεται στον «Έλεγχο πληθυσμού» είναι, αν η οικονομική ευρωστία μιας κοινωνίας αξίζει περισσότερο από τη ζωή των μελών της κοινωνίας αυτής. Αν αξίζει δηλαδή να ζει κανείς καταναλώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του δουλεύοντας για να διατηρηθεί αυτή η οικονομική ευρωστία και στο τέλος να πετιέται στα σκουπίδια ως άχρηστο πλέον υλικό. Μια τέτοια (υποθετική μέχρι στιγμής) μεταχείριση των πολιτών σημαίνει υποχώρηση των ανθρωπιστικών αξιών, στις οποίες πιστεύει ο σύγχρονος άνθρωπος.

3. Ακούμε τα τελευταία χρόνια για την αλλαγή του κλίματος και για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στο (πρώτο) δεύτερό σας διήγημα αναφέρεται στην αλλαγή του κλίματος και στα προβλήματα επιβίωσης που έχουν όσοι επέζησαν. Πως θα μπορέσουμε να αναστρέψουμε τα προβλήματα στο κλίμα και να σώσουμε τις ζωές μας;

     Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η κλιματική αλλαγή οφείλεται και σε φυσικές διαδικασίες, καθώς το κλιματικό σύστημα του πλανήτη μας περιοδικά αλλάζει (ας θυμηθούμε την περίοδο των παγετώνων), αλλά και στις άφρονες ανθρώπινες παρεμβάσεις. Για το πρώτο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, μπορούμε όμως να περιορίσουμε την υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων της Γης και να μάθουμε να ζούμε πιο ισορροπημένα.
     Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό θα βοηθούσε αποτελεσματικά σε μια αντιστροφή του κλίματος, εξάλλου δεν έχω εξειδικευμένες γνώσεις.
Πάντως οφείλουμε να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας, όπως πχ να στραφούμε σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας και μεγαλύτερη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
     Αν τα πράγματα χειροτερέψουν, είναι αυτονόητο ότι θα μετράμε πλέον καθημερινά απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και σε περιουσίες. Η οικονομία θα επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο και η καθημερινή ζωή δεν θα είναι ασφαλής.

4. Στο (δεύτερο) τρίτο διήγημά σας βλέπουμε τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία ουσιαστικά αντικαθίσταται από το Κράτος, μια μορφή δικτατορίας. Τα τελευταία χρόνια έχουμε την ευκαιρία να δούμε σε πολλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να τοποθετούνται κυβερνήσεις τεχνοκρατών αρεστές στην επιτροπή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι και το σενάριο αυτό είναι αρκετά κοντά μας;

     Παρατηρούμε ότι στην ΕΕ τα ακροδεξιά κόμματα έχουν μια σταθερή άνοδο τα τελευταία χρόνια. Αν η ΕΕ δεν αλλάξει στάση και πολιτική, τα κόμματα αυτά θα αυξάνουν τη δύναμή τους και θεωρώ πολύ πιθανό κάποια στιγμή να έρθουν στην εξουσία. Αποκεί και πέρα δεν μπορεί κανείς να ξέρει τι θα γίνει.
Θα μπούμε ξανά σε μια σκοτεινή παρένθεση, όπως τότε λίγο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Θα διαλυθεί σταδιακά η Ευρωπαϊκή Ένωση και θα αντικατασταθεί από κράτη σύμμαχα με φασιστική ιδεολογία, όπως αναφέρω στο «Κράτος»;
     Θέλω να πιστεύω ότι όλα αυτά θα μείνουν στη σφαίρα της φαντασίας και ότι πολίτες και κυβερνήσεις θα δείξουν περισσότερη σύνεση απέναντι στις  προκλήσεις της εποχής και στις επιλογές τους.

5. Διαβάζοντας το βιβλίο σας είδα ότι το μέλλον το οποίο περιγράφετε δεν είναι και τόσο μακρινό.  Βλέπετε κάποιους κινδύνους στο εγγύς μέλλον και αν ναι πως θα μπορούσαμε να αποφύγουμε τους κινδύνους;

     Στο εγγύς μέλλον δεν βλέπω να γίνεται κάτι φοβερό. Τα τρομαχτικά γεγονότα στην Ιστορία χρειάζονται τον χρόνο τους για να ωριμάσουν και να υλοποιηθούν. Μόνο οι φυσικές καταστροφές είναι ξαφνικές και απρόβλεπτες.
     Σημάδια οπισθοδρόμησης έχουμε φυσικά. Αυτό που συμβαίνει πχ στην Πολωνία σήμερα, όπου προσπαθούν να απαγορεύσουν εντελώς τις αμβλώσεις, είναι ένα από αυτά. Τέτοιες μικρές πολιτισμικές και πολιτικές υποχωρήσεις θα ετοιμάσουν μακροπρόθεσμα τον δρόμο για ένα κόσμο πολύ πιο σκοτεινό και φοβισμένο από ό,τι σήμερα.
     Ο μόνος τρόπος για να αποφύγουμε κάτι τέτοιο είναι η εγρήγορση των πολιτών. Καμιά υποχώρηση στα κεκτημένα δικαιώματά μας.

6. Ποιες ήταν οι πηγές έμπνευσης για τα κείμενά σας;

Και τα τρία αφηγήματα που περιέχονται στο βιβλίο παίρνουν την αφορμή τους από τον κόσμο του παρόντος. Η οικονομική κρίση, η κλιματική αλλαγή, η άνοδος ακραίων πολιτικών κομμάτων είναι καμπανάκια που δεν πρέπει να αγνοήσουμε. Οι μέχρι τώρα χειρισμοί εκείνων που αποφασίζουν για τις τύχες μας δεν έχουν φέρει σπουδαία αποτελέσματα. Μια αργή και συνεχής έκπτωση των αξιών που δεν γίνεται όμως ιδιαίτερα αισθητή θα μας οδηγήσει στο τέλος σε έναν κόσμο που δεν θα μας αρέσει καθόλου.