Γράφει η Τιτίκα Δημητρούλια | Η Καθημερινή,
Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2013 »»
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΟΓΙΑΣ
Εαρινό εξάμηνο
εκδ. Απόπειρα
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΙΚΙΑΡΙΔΗΣ
Υπόγειος
εκδ. Τόπος
Ο συγγραφέας πρέπει να γράφει για τον καιρό του. Πόσες φορές δεν έχω πει αυτό και πόσο εύκολο ακούγεται όταν άλλοι είναι αυτοί που τους βαραίνει η ευθύνη. Το σκεφτόμουν αυτό διαβάζοντας πολλά πεζογραφήματα τον καιρό αυτόν, άλλα με υψηλότερη θερμοκρασία από την ιδανική, άλλα χαλαρά, άλλα αμήχανα, πολλά με τα κοινωνικά μέσα και το Διαδίκτυο ενσωματωμένα στο γράψιμο και την πλοκή τους... Και έλεγα ότι είναι πολύ δύσκολο τελικά να γράφεις για την Ιστορία ενώ είσαι κομμάτι της... Δεν ακυρώνουν οι σκέψεις αυτές το αισθητικό κριτήριο, την αξιολόγηση. Απλώς περιγράφουν ένα πλαίσιο, φωτίζοντας ενδεχομένως και την άλλη πλευρά, το φορτίο του συγγραφέα. Στέκομαι λοιπόν σε δύο τέτοιες καλές προσπάθειες, προσπάθειες ερμηνείας και αποτύπωσης της κρίσης: το μυθιστόρημα «Υπόγειος», των Μητσοτάκη - Σικιαρίδη, που ένα μεγάλο κομμάτι του αναπαράγει τον λόγο του κινητού και του σκάιπ, των φόρουμ και του facebook· και το «Εαρινό εξάμηνο» που ο Γιώργος Στόγιας έγραψε μαζί με μια ομάδα συνεργατών στο Διαδίκτυο και το εξέδωσε τελικά μαζί με το cd και με τα σχόλια των αναγνωστών ποικιλοτρόπως ενσωματωμένα.
Ο υπόγειος είναι το μετρό, που είναι και η σκηνή του δράματος, αλλά θα μπορούσε να διαβαστεί και ως αλληγορία: αναφέρεται στην κρίση που ταλανίζει τη χώρα και στις υπόγειες αιτίες της αλλά και στο χάος του Διαδικτύου, την ψευδωνυμία, την ανωνυμία και τις συνέπειές τους. Οι ιστορίες των προσώπων διαπλέκονται δημιουργώντας μια εικόνα της χώρας που, αν την σκεφτεί κανείς, τρομάζει. Από τη μια τα λαϊκά παιδιά, οι άνεργοι χούλιγκαν, αλλά και οι υπάλληλοι στα μαγαζιά που αγοράζουν χρυσό, και τα άλλα που ξενιτεύονται λαντζέρηδες στη Γερμανία· από την άλλη, ο συνταξιούχος αστυνομικός που παριστάνει στο Διαδίκτυο την πιτσιρίκα και δίνει συμβουλές για τη δυσκοιλιότητα στην ξενιτεμένη κόρη μέσω σκάιπ εις επήκοον όλων στο Ιντερνετ καφέ, η καθηγήτρια που παίζει παιχνίδια εξουσίας στο Διαδίκτυο, το μικροαστικό ζευγάρι που ζει μέσα στη σύμβαση και την αυταπάτη· και ένα εξιλαστήριο θύμα. Οι διαδικτυακοί διάλογοι είναι αληθοφανείς, ο διάλογος στο κινητό στην αρχή του κειμένου με την ανατροπή που ακολουθεί δημιουργεί προσδοκίες, η εκτενής περιγραφή του φόβου επιτυχημένη, τα πρόσωπα τείνουν να υποστασιοποιηθούν, ορισμένα από αυτά τουλάχιστον, με πρώτη την άνεργη Μαρία, αλλά και τον αστυνομικό Μενέλαο και τον Τσακ Μπαμ. Η υποκρισία προκύπτει αβίαστα και πνίγει τον αναγνώστη, χωρίς κανενός είδους διδακτισμό. Αλλά η βωμολοχία παραμένει εν πολλοίς αλειτούργητη λογοτεχνικά κι ας είναι αληθινή, η φωνή των προσώπων δεν αποκτά βάθος, οι κρίσιμες σκηνές θα χρειάζονταν καλύτερο δέσιμο.
Στοιχεία αντίστοιχα με αυτά που εντοπίζω και στο βιβλίο του Στόγια, μόνο που στη μία περίπτωση το κείμενο θα χρειαζόταν επέκταση και στη δεύτερη δραστικό κόψιμο.
Ο Στόγιας ψυχογραφεί τη νέα γενιά, αλλά την ίδια στιγμή ακτινογραφεί τη νεοελληνική κοινωνία, ως αιτία, σε ένα βαθμό, και μαζί θύμα μιας κρίσης που διαλύει όλες τις σταθερές. Η Ντίνα κάνει σαν τρελή, όπως λένε οι φίλοι της στο Ρέθυμνο όπου σπουδάζει, ενθουσιάζεται, τα παρατάει, πίνει, καπνίζει μπάφο, κοιμάται με όποιον της κατέβει, κάνει θέατρο, τσακώνεται με τον πατέρα της, αγνοεί το πανεπιστήμιο. Ένα τυπικό μυθιστόρημα διάπλασης, με σχετικό χιούμορ, που καταρρέει υπό το βάρος των επαναλαμβανόμενων κύκλων που διαγράφει σε επίπεδο δομής και της σχηματικότητας των κοινωνικών του αναφορών. Ανοικονόμητο, το κείμενο λέει κάτι για την έλλειψη προσανατολισμού κάποιων νέων ανθρώπων, που προφανώς χρησιμοποιούν με ενθουσιασμό τα κοινωνικά μέσα. Κακό; Καθόλου. Απλώς το κάθε μέσο και ο κώδικάς του και η λογοτεχνία απαιτούν πύκνωση και ακρίβεια ακόμη και στην επιλογή της χαλαρότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου