Γράφει ο Στυλιανός Τζιρίτας | e-tetRadio,
Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2012 »»
Ακόμα και στις ημέρες μας το μυστήριο της αμερικανίδας συγγραφέως καραδοκεί για να αρπάξει στα νύχια του τον οιονδήποτε αδαή που θεωρεί ότι έχει να κάνει με μια απλή πεζογράφο. Η Κυρία από την Ταγγέρη είχε σαφώς λεοντή.
Η Μπόουλς, λένε πολλοί ότι θάφτηκε στη σκιά του άντρα της, Πωλ Μπόουλς. Αυτό είναι τόσο αλήθεια, όσο και λάθος. Ο φημισμένος εστέτ δεν μάζεψε ποτέ τα λουριά της συζύγου του, παρά μόνο για να τη σώσει από την καταστροφή. Εξάλλου, από τότε που παντρεύτηκαν, όπως είχαν πει και οι δύο, ζούσαν ένα παιχνίδι απέναντι στην κοινωνία. Κανείς δεν πίστευε ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι θα παντρεύονταν, μα ούτε ότι ταίριαζαν μεταξύ τους. Μπορεί να φαίνονται σαν κουτσομπολίστικα ολίγον όλα αυτά, αλλά ειλικρινώς, η ζωή της Τζέιν Μπόουλς σε επίπεδο συγγραφής, είναι αλληλένδετη με την βιογραφική της πορεία. Ελάχιστα έργα εξέδωσε και το Δύο Σοβαρές Κυρίες είναι αναντίρρητα το σημαντικότερο. Το ίδιο εξάλλου, υποστηρίζει και μια από τις πλέον ιδιάζουσες φιγούρες της αμερικάνικης γραμματείας, ο Τρούμαν Καπότε, που τη γνώριζε και προσωπικά. Λογικό, η Μπόουλς, να κέντριζε εκκεντρικές φιγούρες όπως ο Καπότε και ο Μπάρροουζ (άλλος ένας φίλτατος του κύκλου της).
Η ίδια κινείτο σε γραμμές και ισορροπίες που δεν είχαν κάτι ανάλογο στην αμερικάνικη κοινωνία, παρά μόνο, αν η Γεωργία Σανδή είχε ζήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οριοθετώντας, αλλά με καθόλου καθαρές γραμμές, μια περιοχή, όπου η γυναικεία απελευθέρωση μαζί με την λεσβιακή αισθαντικότητα, αλλά και την αέναη μάχη με το αρσενικό, η Μπόουλς καταθέτει τις Δύο Σοβαρές Κυρίες ορίζοντας έναν τόπο πρωτόφαντο, για την αμερικανική βιβλιογραφία. Ο χρόνος όπως κυλάει μέσα από τα κεφάλαια και τη δράση του βιβλίου, έχει μια παράξενη ελαστικότητα. Δυσανάλογα μεγάλα πρωινά, νύχτες που μπορεί να διαρκέσουν από νανοδευτερόλεπτα, μέχρι και εξαντλητικές μάχες για τη φόνευση των δειχτών του ρολογιού. Τα έτη, όπου οι Δυο Σοβαρές Κυρίες διαδραματίζονται, δεν είναι καθορισμένα. Θα ορκιζόσουν ότι είναι παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όσο και απαρχές της αποικιοκρατίας.
Οι γυναίκες κινούνται με ένα θεατρικό τρόπο στο χώρο (ασχέτως αν είναι αστές, πόρνες, έφηβες). Οι άντρες, αντιθέτως με ότι θα πίστευε κάποιος, δεν είναι ευνουχισμένοι ή κτήνη, αλλά μειράκια που παραπαίουν ανάμεσα στα ορμέφυτα τους και την τυπολογία τους φύλου τους. Το σκηνικό της δράσης εξελίσσεται κάτω από ζούγκλες, αστικά πεδία, γκέτο. Παραισθητικότητα; Έλλειψη συνοχής; Λογικό να έρθουν αυτές οι ερωτήσεις στο νου του αναγνώστη. Όχι, απαντώ. Ο σκοπός της Μπόουλς είναι να δείξει την ίδια την αμηχανία του φύλου της, όσο και του ανθρώπου, απέναντι στο νέο που έρχεται σε σύγκρουση με τον παλαιότερο κόσμο. Η Αμερική στέκεται σε έναν περίεργο γόρδιο δεσμό όπου, αν και έχει σχηματίσει τις μητροπόλεις του μέλλοντος, εντούτοις, στα μέσα της δεκαετίας του 30 και λίγο πριν την αυγή του χιτλερικού εφιάλτη, στέκεται με μισό πόδι σε παραδόσεις, που βάναυσα έχουν περιλούσει την αστική τάξη με βαρετές πιρουέτες κοινωνικής συμπεριφοράς (που έχουν έρθει – τι ειρωνεία – από την πρώην μητέρα-πατρίδα, την Αγγλία) και η Μπόουλς θέλει πολύ απλά, να τις αποτινάξει. Γι’ αυτό φεύγει για την Ταγγέρη, λίγο μετά τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Τόσο μακριά και τόσο κοντά από την Ευρώπη, που ουσιαστικά έχει επηρεάσει τη γραφή της. Σε αυτό το σταυροδρόμι της παραισθητικότητας, που ουδόλως τυχαίως μας έδωσε και άλλα μυθιστορήματα μέσα από τα σπλάχνα του ζόφου του, είτε ομιλούμε για τον σύντροφο της ζωής της, είτε για τον φίλτατο, και κάτι παραπάνω, που προσεδάφισε την ίδια εποχή το Naked Lunch.
Η μετάφραση της κυρίας Παγκουρέλη με βρήκε διάφανο σε κάποια σημεία (χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιλογή της λέξης «καουμπόικο» για την μετάφραση ενός τραγουδιού που είναι country & western). Το κλίμα βέβαια, το παγερό, που επίτηδες αφήνει να διαθλάται η Μπόουλς, δεν το απώλεσε.
Τζέιν Μπόουλς
Δύο Σοβαρές Κυρίες
(Τίτλος πρωτοτύπου: Two Serious Ladies)
Μετάφραση: Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη
Έτος αμερικάνικης έκδοσης: 1943
Έτος ελληνικής έκδοσης: 2005
Σελίδες: 261
Εκδόσεις: Απόπειρα
Ο Στυλιανός Τζιρίτας είναι αρθρογράφος, συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός. Έχει σπουδάσει και εξασκεί performance art στο εκτός και εντός των συνόρων αντίστοιχα. Διατηρεί το blog ανάλυσης γραφόμενων http://teichos.blogspot.gr/
Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2012 »»
Ακόμα και στις ημέρες μας το μυστήριο της αμερικανίδας συγγραφέως καραδοκεί για να αρπάξει στα νύχια του τον οιονδήποτε αδαή που θεωρεί ότι έχει να κάνει με μια απλή πεζογράφο. Η Κυρία από την Ταγγέρη είχε σαφώς λεοντή.
Η Μπόουλς, λένε πολλοί ότι θάφτηκε στη σκιά του άντρα της, Πωλ Μπόουλς. Αυτό είναι τόσο αλήθεια, όσο και λάθος. Ο φημισμένος εστέτ δεν μάζεψε ποτέ τα λουριά της συζύγου του, παρά μόνο για να τη σώσει από την καταστροφή. Εξάλλου, από τότε που παντρεύτηκαν, όπως είχαν πει και οι δύο, ζούσαν ένα παιχνίδι απέναντι στην κοινωνία. Κανείς δεν πίστευε ότι αυτοί οι δύο άνθρωποι θα παντρεύονταν, μα ούτε ότι ταίριαζαν μεταξύ τους. Μπορεί να φαίνονται σαν κουτσομπολίστικα ολίγον όλα αυτά, αλλά ειλικρινώς, η ζωή της Τζέιν Μπόουλς σε επίπεδο συγγραφής, είναι αλληλένδετη με την βιογραφική της πορεία. Ελάχιστα έργα εξέδωσε και το Δύο Σοβαρές Κυρίες είναι αναντίρρητα το σημαντικότερο. Το ίδιο εξάλλου, υποστηρίζει και μια από τις πλέον ιδιάζουσες φιγούρες της αμερικάνικης γραμματείας, ο Τρούμαν Καπότε, που τη γνώριζε και προσωπικά. Λογικό, η Μπόουλς, να κέντριζε εκκεντρικές φιγούρες όπως ο Καπότε και ο Μπάρροουζ (άλλος ένας φίλτατος του κύκλου της).
Η ίδια κινείτο σε γραμμές και ισορροπίες που δεν είχαν κάτι ανάλογο στην αμερικάνικη κοινωνία, παρά μόνο, αν η Γεωργία Σανδή είχε ζήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οριοθετώντας, αλλά με καθόλου καθαρές γραμμές, μια περιοχή, όπου η γυναικεία απελευθέρωση μαζί με την λεσβιακή αισθαντικότητα, αλλά και την αέναη μάχη με το αρσενικό, η Μπόουλς καταθέτει τις Δύο Σοβαρές Κυρίες ορίζοντας έναν τόπο πρωτόφαντο, για την αμερικανική βιβλιογραφία. Ο χρόνος όπως κυλάει μέσα από τα κεφάλαια και τη δράση του βιβλίου, έχει μια παράξενη ελαστικότητα. Δυσανάλογα μεγάλα πρωινά, νύχτες που μπορεί να διαρκέσουν από νανοδευτερόλεπτα, μέχρι και εξαντλητικές μάχες για τη φόνευση των δειχτών του ρολογιού. Τα έτη, όπου οι Δυο Σοβαρές Κυρίες διαδραματίζονται, δεν είναι καθορισμένα. Θα ορκιζόσουν ότι είναι παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όσο και απαρχές της αποικιοκρατίας.
Οι γυναίκες κινούνται με ένα θεατρικό τρόπο στο χώρο (ασχέτως αν είναι αστές, πόρνες, έφηβες). Οι άντρες, αντιθέτως με ότι θα πίστευε κάποιος, δεν είναι ευνουχισμένοι ή κτήνη, αλλά μειράκια που παραπαίουν ανάμεσα στα ορμέφυτα τους και την τυπολογία τους φύλου τους. Το σκηνικό της δράσης εξελίσσεται κάτω από ζούγκλες, αστικά πεδία, γκέτο. Παραισθητικότητα; Έλλειψη συνοχής; Λογικό να έρθουν αυτές οι ερωτήσεις στο νου του αναγνώστη. Όχι, απαντώ. Ο σκοπός της Μπόουλς είναι να δείξει την ίδια την αμηχανία του φύλου της, όσο και του ανθρώπου, απέναντι στο νέο που έρχεται σε σύγκρουση με τον παλαιότερο κόσμο. Η Αμερική στέκεται σε έναν περίεργο γόρδιο δεσμό όπου, αν και έχει σχηματίσει τις μητροπόλεις του μέλλοντος, εντούτοις, στα μέσα της δεκαετίας του 30 και λίγο πριν την αυγή του χιτλερικού εφιάλτη, στέκεται με μισό πόδι σε παραδόσεις, που βάναυσα έχουν περιλούσει την αστική τάξη με βαρετές πιρουέτες κοινωνικής συμπεριφοράς (που έχουν έρθει – τι ειρωνεία – από την πρώην μητέρα-πατρίδα, την Αγγλία) και η Μπόουλς θέλει πολύ απλά, να τις αποτινάξει. Γι’ αυτό φεύγει για την Ταγγέρη, λίγο μετά τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Τόσο μακριά και τόσο κοντά από την Ευρώπη, που ουσιαστικά έχει επηρεάσει τη γραφή της. Σε αυτό το σταυροδρόμι της παραισθητικότητας, που ουδόλως τυχαίως μας έδωσε και άλλα μυθιστορήματα μέσα από τα σπλάχνα του ζόφου του, είτε ομιλούμε για τον σύντροφο της ζωής της, είτε για τον φίλτατο, και κάτι παραπάνω, που προσεδάφισε την ίδια εποχή το Naked Lunch.
Η μετάφραση της κυρίας Παγκουρέλη με βρήκε διάφανο σε κάποια σημεία (χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιλογή της λέξης «καουμπόικο» για την μετάφραση ενός τραγουδιού που είναι country & western). Το κλίμα βέβαια, το παγερό, που επίτηδες αφήνει να διαθλάται η Μπόουλς, δεν το απώλεσε.
Τζέιν Μπόουλς Δύο Σοβαρές Κυρίες
(Τίτλος πρωτοτύπου: Two Serious Ladies)
Μετάφραση: Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη
Έτος αμερικάνικης έκδοσης: 1943
Έτος ελληνικής έκδοσης: 2005
Σελίδες: 261
Εκδόσεις: Απόπειρα
Ο Στυλιανός Τζιρίτας είναι αρθρογράφος, συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός. Έχει σπουδάσει και εξασκεί performance art στο εκτός και εντός των συνόρων αντίστοιχα. Διατηρεί το blog ανάλυσης γραφόμενων http://teichos.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου