Κώστας Ζήλιας • Η σημασία του αριθμού 5 και άλλα ποιήματα

Παρουσιάζει η Άννα Νιαράκη (το παράθυρο/περιοδικό ποίησης και άλλων αμαρτημάτων)
Δευτέρα 7 Μαρτίου 2011

Ησυχία.  Η συμφωνία με τον ωραίο διάβολο
τελείωσε. Φωτίζει στα νύχια μου τώρα
δάσος ποίησης φιλιών [...]

Η συμφωνία του Κώστα Ζήλια με τον ωραίο διάβολο της ζωής ήταν βραχείας διάρκειας. Ο ποιητής πέθανε το 1996, μόλις στα 41 του χρόνια. Γεννημένος το 1955 με σπουδές στην Ιταλία, στις Οικονομικές Επιστήμες, εργάστηκε κυρίως ως καθηγητής Ιταλικών. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές Ποιήματα, Δωδώνη1971, Σκεπασμένη Γέφυρα, Δωδώνη, 1972, Το Σύνθημα, Κέδρος, 1975, Πρώτες γνωριμίες στο Σανατόριο, 1977, Ίχνη της Μεσογείου (στα ιταλικά) μαζί με τους ποιητές Cinzia Zungolo και Τάσο Σαμαρτζή, Trace, 1987, Φωνές και φάρσες, Απόπειρα, 1987.



Στο βιβλίο Η σημασία του αριθμού 5 και άλλα ποιήματα βρίσκονται συγκεντρωμένα τα 47 ποιήματα της συλλογής με τη σειρά που τα είχε δακτυλογραφημένα ο ίδιος, καθώς και μια ανθολόγηση από τον Τάσο Σαμαρτζή 83 ποιημάτων εκ των 378 του συνόλου που έγραψε ο Κώστας Ζήλιας από το 1987 έως το θάνατό του.

Στο εισαγωγικό σημείωμα, ο Τάσος Σαμαρτζής, μας συστήνει τον ποιητή μέσω της προσωπικής φιλίας που τους έδενε, σκιαγραφώντας τον μελαγχολικό, απόμακρο, ευαίσθητο και κλειστό χαρακτήρα του. Μας εισάγει με τον τρόπο αυτό και στην ατμόσφαιρα του βιβλίου, το οποίο διαπνέεται από ανάσες φυγής, μοναξιάς, ευαισθησίας, αγωνίας του θανάτου  αλλά και της ίδιας της ζωής.

Ακαταστασία στο δωμάτιο και ερημιά ανυπεράσπιστη
Καιρός για προφητείες
Έτσι μόνο θα ξεφύγουμε από την ανθρωπότητα και τα μάτια
μας θα ερωτευτούν ασημένιους νεκρούς

Τα ποιήματα της συλλογής κυριαρχούνται από εικόνες δυνατές. Η χρήση των επιθέτων, προσεγμένη, συχνά πρωτότυπη και απρόσμενη, δίνει στα αντικείμενα μια άλλη, ποιητική διάσταση “…το αιμοσταγές παλαιό μου ρολόι“, “… μισαλλόδοξα δεξαμενόπλοια“, “… στα πικρά πλήκτρα του ορίζοντος“.
Αφηρημένες έννοιες αποκτούν ανθρώπινη υπόσταση και χαρακτηριστικά “… το χρυσό δόντι του τίποτα“, “… γέρικο αιδοίο της πιο ήπιας μοναξιάς“, “… ο ήλιος  (…)  θα γλείψει με την κίτρινή του γλώσσα“, “… να προλάβεις τις αϋπνίες της θάλασσας“, “… ανέκφραστα βότσαλα“.
Σε κάποια ποιήματα ο Ζήλιας χρησιμοποιεί τις λέξεις σαν πιόνια της προσωπικής του παραδοξότητας. Ρισκάρει, αντικαθιστά, πειραματίζεται και ως ένα βαθμό καταφέρνει να πάει τη γραφή του ένα βήμα πιο πέρα. Να τεντώσει λίγο τα δουλεμένα όριά της.

οι λέξεις που χρησιμοποιούσα
σαν διασταύρωση ενώ ντουλάπι
φονικού μεδουσοπλατεία έφερα σελήνη
έφεραν θρίαμβο η περιέργειά μας [...].

Η συλλογή διαθέτει σώμα στέρεο, γραμμένη σε ελεύθερη φόρμα, διανθισμένη με στοιχεία πεζολογικού χαρακτήρα έχοντας το θάνατο να λειτουργεί ως το πεδίο πάνω στο οποίο ο Ζήλιας ξεδιπλώνει τις ποιητικές του αναζητήσεις. Αναζητήσεις βαθειά μελαγχολικές όσο και βαθειά ανθρώπινες:

έτσι κράτησα πάντα μέσα μου
τη δίψα μου για θάνατο
και τη λαχτάρα μου για ζωή

Η ποίηση είναι για αυτόν το ξόρκι του θανάτου, διέξοδος από τη μοναξιά, τόπος συνάντησης με τον εαυτό του

η μόνη βοήθεια που μπορείς να
μου δώσεις σ’ αυτό το παιγνίδι
είναι να φανταστείς πως υπάρχω

Εμβόλιμα, σχεδόν σε όλη τη συλλογή δύο στοιχεία-κλειδιά: το τρένο και ο καθρέφτης.
Ένας καθρέφτης άλλοτε μυστικός, άλλοτε παλιός μέσα στη μνήμη, άλλοτε ραγισμένος, πότε αποκαλύπτει, πότε ανασύρει, πότε παραμορφώνει…

Και το τρένο, που ασταμάτητα διατρέχει όλη τη συλλογή σαν να είναι τα ποιήματά της ράγες,

...οι ράγες λύνουν τα γαλάζια κορδόνια των τρένων…

κυλά

…αφήνοντας την ώρα να περνά
αφήνοντας την αγάπη να περνά
ήταν όλα ένας σταθμός
μα δε θα υπάρξει ταξίδι.

Εκδόσεις Απόπειρα, 2008