Λώρενς Φερλιγκέττι • Έρωτας τις μέρες της γιορτής

Μυθιστόρημα Μετάφραση από την αγγλική (αμερικανική): Βερονίκη Δαλακούρα, σσ. 122, σχήμα 13 × 20,5 εκ., έκδοση χαρτόδετη Απόπειρα, Αθήνα 1991, ISBN 960-7034-40-6, ISBN-13 978-960-7034-40-3  τίτλος πρωτοτύπου: Lawrence Ferlinghetti • Love in the Days of Rage (E. P. Dutton, 1988, City Lights, 2001)

Άνοιξη του 1968: Ενώ οι δρόμοι του Παρισιού βουίζουν από τη φοιτητική διαμαρτυρία, που σε λίγο θα κατακλύσει όλη τη χώρα με τον επαναστατικό της πυρετό, ο έρωτας κατακτά τις καρδιές της Άννι, μιας Αμερικανίδας ζωγράφου που ζει στη Γαλλία, και του Ζουλιάν, ενός αναρχικού τραπεζίτη πορτογαλικής καταγωγής.
Μέσα στη μεθυστική ατμόσφαιρα οργής και ευφορίας που πλημμυρίζει τα καφέ και τις αίθουσες των πανεπιστημίων, ο Ζουλιάν διηγείται στην Άννι τους αντιδικτατορικούς φοιτητικούς του αγώνες στην Πορτογαλία, που τον οδήγησαν να πιστεύει μόνο στην ατομική δράση. Αλλά τα λόγια του ακούγονται όλο και πιο κενά καθώς έχει φτάσει ο Μάης και οι δρόμοι του Παρισιού έχουν μεταβληθεί σε πεδίο μάχης. Η κενή ρητορεία πρέπει να δώσει τη θέση της στην πράξη, και ο Ζουλιάν έχει το δικό του σχέδιο, που θα αλλάξει τη ζωή τους αμετάκλητα. 

Ο Έρωτας τις μέρες της οργής είναι μια υπέροχη αναπόληση του Μάη του ’68, όταν η «Ποιητική Αστυνομία έχει έρθει να φτιάξει έναν κόσμο ασφαλή για την αγάπη και την ομορφιά», γραμμένη με ύφος γοητευτικό και αθώο, όπως κι εκείνη η εποχή». — Sunday Times

Ένα σοφό, σκοτεινό βιβλίο. — Times Literary Supplement

«Ποτέ δεν αμφέβαλλα για τον Λώρενς Φερλιγκέττι. Είναι δάσκαλος, μέντωρ, μια πατρική φιγούρα. Εμπιστεύομαι το έργο του με τον ίδιο τρόπο που εμπιστεύομαι τα καλύτερα έργα του Ουίλιαμ Μπάροουζ ή του Σάμιουελ Μπέκετ ή του Πάμπλο Πικάσο. — Κεν Κέσεϋ, συγγραφέας της Φωλιάς του κούκου

Αγέραστος ριζοσπάστης και αληθινός βάρδος της Αμερικής. — Booklist

Λώρενς Φερλιγκέττι

Στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί τα έργα του

Ποιήματα, μετάφραση Κώστας Γιαννουλόπουλος, Φώτης Αθέρας, Νεφέλη, 1982

Εφτά Μέρες στη Νικαράγουα, μετάφραση Εύη Παπά, οδοιπορικό, Αίολος, 1985

Λαϊκά μανιφέστα, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, δοκίμιο, Ελεύθερος Τύπος, 1988

Ποιήματα, μετάφραση Ρούμπη Θεοφανοπούλου, Πρόσπερος, 1989

Αυτά είναι τα ποτάμια μου, μετάφραση Χρήστος Τσιάμης, ποιήματα, Καστανιώτης, 1995

Ανθολογία αμερικανικής ποίησης του εικοστού αιώνα , ανθολόγηση Γιάννης Λειβαδάς, Ηριδανός, 2007

Ποιητές του κόσμου, μετάφραση Γιάννης Λειβαδάς, Ομάδα Νεανικής Πολυέκφρασης Αρκαδίας «Έλευσις», 2007

Αμέρικους, μετάφραση Ειρήνη Α. Βρης, Οδός Πανός, 2008

Ο Φερλιγκέττι στη Wikipedia, στο Poetry Foundation και στη βάση τής Βιβλιονέτ.

_______________________________________

Λόρενς Φερλινγκέτι:
«Οι νέοι; Θα μπουχτίσουν, θα ξεσηκωθούν»
γράφει η Σταυρούλα Παπασπύρου | Ελευθεροτυπία,

1 Απριλίου 2001. »»

Ψηλόλιγνος, ευθυτενής, μ’ έναν ασημένιο κρίκο στ’ αφτί κι ένα βλέμμα γαλάζιο, σαν το τζιν του το ξεβαμμένο, ο Λόρενς Φερλινγκέτι δεν μοιάζει καθόλου κουρασμένος.

Κι όμως, η πρόσφατη — και παρθενική του — επίσκεψη στην Ελλάδα ήταν μάλλον εξουθενωτική. Απαγγελίες στο Μέγαρο Μουσικής και στους Δελφούς, μια βραδιά ολόδική του στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, απανωτές επαφές με ομότεχνους και δημοσιογράφους, πόσα ν’ αντέξει κανείς σε λίγες μέρες;

Όχι μπίτνικ

 

Ο ίδιος, πάντως, όπως κάθε χίπις που σέβεται τον εαυτό του, τ’ απόλαυσε όλα χαλαρά και με διάθεση παιγνιώδη.

«Δεν ξέρω τι νόημα έχουν πραγματικά για το κοινό εκδηλώσεις σαν κι αυτές της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης. Όμως για μένα, ήταν μια μοναδική ευκαιρία να συναντηθώ με ποιητές απ’ όλον τον πλανήτη και ν’ ανταλλάξουμε απόψεις…».

Στα 82 του χρόνια, ο Φερλινγκέτι εξακολουθεί να γράφει, να ζωγραφίζει, να εποπτεύει τον εκδοτικό του οίκο και, κυρίως, να έχει περιέργεια για ό,τι τον περιβάλλει. Πολίτης μιας σύγχρονης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας — έτσι φαντάζουν στα μάτια του οι ΗΠΑ —, συνέδεσε την ύπαρξή του μ’ εκείνη την παρέα που, πριν από πέντε δεκαετίες, βάλθηκε ν’ ανατρέψει το παν. Τους μπίτνικς.

«Τους μπιτ!» με διορθώνει αμέσως. «Η κατάληξη -νικ προέρχεται από τον ρώσικο Σπούτνικ. Ήταν μια απόπειρα των αντιπάλων μας να μας διαβάλλουν. Χρησιμοποιούσαν τη λέξη σαν βρισιά…».

Το 1956 οδηγήθηκε στη φυλακή, επειδή, φλερτάροντας με τη λογοκρισία, τόλμησε να εκδώσει το περίφημο «Ουρλιαχτό» του Άλλεν Γκίνσμπεργκ. Έναν καταρράκτη από επιθετικούς στίχους — «Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου χαλασμένα και τρελά, λιμασμένα και υστερικά, να σέρνονται μέσα σε νέγρικους δρόμους την αυγή γυρεύοντας μια φλογισμένη δόση…» —, μια κραυγή αντιμέτωπη μ’ οτιδήποτε κυρίαρχο, άρα επικίνδυνη.

Σε μια ψυχροπολεμική εποχή όπου τον τόνο έδιναν ο μακαρθισμός, η απειλή της βόμβας, η μικροαστική υποκρισία και η χίμαιρα της αφθονίας, ο Φερλινγκέτι είχε διαλέξει με ποιους να πορευτεί. Ο εκδοτικός οίκος City Lights τον οποίο είχε στήσει στο Σαν Φρανσίσκο το 1953, έγινε στόχος τρομοκρατικής επίθεσης από την ίδια την αστυνομία! Όμως οι δικαστές αθώωσαν τον Φερλινγκέτι, και το… άσεμνο «Ουρλιαχτό» του φίλου του, μ’ όλα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του, έκανε το γύρο της Αμερικής.

Επιστρέφοντας άλλη μία φορά προς τα πίσω, ο Φερλινγκέτι υπογραμμίζει τη μεγάλη συμβολή των μπιτ στη νεανική επανάσταση που σημάδεψε αργότερα τα σίξτις:

«Πρώτοι οι μπιτ», μας λέει, «εναντιώθηκαν στην κοινωνική ομοιομορφία και τη μηχανοποίηση της ζωής, στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς και την αναδυόμενη καταναλωτική μανία, πρώτοι εκείνοι μίλησαν για οικολογία ή για θρησκείες της Ανατολής…»

Τι σχέση όμως είχε ο Γκίνσμπεργκ του ’56, με τον ηλικιωμένο κύριο που ταξίδευε ανά τον κόσμο, απαγγέλλοντας τα ποιήματά του έναντι αδράς αμοιβής; Τι σχέση είχαν οι σπόνσορές του με τον εναλλακτικό τρόπο ζωής που εκείνος πρέσβευε;

«Ο Άλεν έμενε πάντοτε πανί με πανί. Το διαπίστωνα κάθε φορά που του κατέβαλλα τα δικαιώματα από τα βιβλία του. Ό,τι κέρδιζε τα έδινε για να υποστηρίξει άλλους ποιητές μπιτ»…

Ο Λόρενς Φερλινγκέτι είναι πεπεισμένος ότι η κληρονομιά της γενιάς του παραμένει ζωντανή: «Αργά ή γρήγορα θα προκύψει κάποιο αντίστοιχο ρεύμα. Όταν μπουχτίσει η νεολαία από τον υλιστικό, μιλιταριστικό, τεχνοκρατικό μας κόσμο, θα βρει τρόπο για να επαναστατήσει. Δεν βλέπετε τι αηδιαστικά πράγματα συμβαίνουν; Τι αλαζονική στάση κράτησαν οι ΗΠΑ στο Κόσοβο; Πόσο απειλητική είναι η μονοκρατορία τους;»

Για τον Μπους

 

Όσο τον αποκαρδιώνει ο συντηρητισμός της πατρίδας του και η παράδοσή της στην κουλτούρα της τηλεόρασης και των κομπιούτερ, άλλο τόσο τον απογοητεύει και η ανάδειξη στην προεδρία του Τζορζ Μπους τζούνιορ. «Του Γεωργίου του Β΄», όπως τον αποκαλεί. Του «κυρίου-δεν-ξέρω-τίποτα» που… «παραγγέλνει ομιλίες με μονοσύλλαβες λέξεις»!

Οι πρώτες λέξεις που ψέλλισε ο ίδιος δεν ήταν αμερικανικές αλλά γαλλικές. Γιος ενός ιταλού μετανάστη, που πέθανε λίγους μήνες πριν από τη δική του γέννηση, και μιας μάνας που σύντομα κατέληξε σε νοσηλευτικό ίδρυμα, βρέφος ακόμη, βρέθηκε στο Στρασβούργο μαζί με τη συγγενή που τον είχε αναλάβει.

Πέντε χρόνια αργότερα επιστρέφει μαζί της στη Νέα Υόρκη, εκείνη τον εγκαταλείπει, και ο μικρός Φερλινγκέτι βρίσκει τελικά καταφύγιο στους κόλπους μιας εύπορης οικογένειας του Μπρόνξβιλ.

Οι δεσμοί του με τη Γαλλία αναζωπυρώνονται στα φοιτητικά του χρόνια, καθώς, αφού ολοκληρώσει τις φιλολογικές του σπουδές στο Κολούμπια, εκπονεί διδακτορική διατριβή στη Σορβόνη. Στην ποίηση, ωστόσο, είχε αρχίσει να παραδίνεται από το γυμνάσιο, πολύ πριν εγκατασταθεί μια και καλή στο Σαν Φρανσίσκο. Και οι επιρροές του από τον Έλιοτ, τον Πάουντ και τον Ε.Ε. Κάμινγκς διυλίστηκαν μέσα από την επαφή του με τη γαλλική λογοτεχνία, για να ενσωματωθούν σ’ έναν λόγο λυρικό κι ευρηματικό, γεμάτο χιούμορ αλλά και πάθος στην αναζήτηση της αλήθειας.

«Μπορεί να συνδέθηκα με τους μπιτ, αλλά η ποίησή μου ήταν διαφορετική…».

Του δείχνω μια μπροσούρα που εντόπισα στο διαδίκτυο από το Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν, όπου η αρμόδια καθηγήτρια σημειώνει:

«Το έργο του Φερλινγκέτι είναι βατό κι ελκυστικό. Χρησιμοποιεί καθημερινό λεξιλόγιο για να εκφράσει τα θέματά του. Πρόβλημα, εν τούτοις, μπορεί να παρουσιαστεί από την κριτική που ασκεί στην αμερικανική κοινωνία. Οι συντηρητικοί φοιτητές ίσως θιγούν από την αιχμηρά σατιρική ματιά του…».

Διαβάζει το κείμενο και σκάει στα γέλια.

«Ξέρετε πού βρίσκεται το Τζορτζτάουν; Στο κέντρο της πρωτεύουσας, στην Ουάσιγκτον. Μέσα στην καρδιά του κατεστημένου!»

Πάντα ελεύθερος

 

Με μια πλειάδα βιβλίων στο ενεργητικό του -ποιητικές συλλογές, μυθιστορήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις και μαρτυρίες, αρκετά από τα οποία έχουν εκδοθεί και στα ελληνικά (Ποιήματα, Λαϊκά μανιφέστα, Αυτά είναι τα ποτάμια μου, Έρωτας τις μέρες της οργής, Επτά μέρες στην ελεύθερη Νικαράγουα), ο Φερλινγκέτι διδάσκεται στα πανεπιστήμια, αλλά ουδέποτε μπήκε στον πειρασμό να διδάξει.

«Η Αμερική είναι η μοναδική ίσως χώρα στον κόσμο που επιτρέπει στους ποιητές της να κερδίζουν το ψωμί τους μέσω της ακαδημαϊκής καριέρας. Όμως εγώ παραείμαι εγωιστής για κάτι τέτοιο. Δεν θέλησα να παραχωρήσω ποτέ την ελευθερία μου. Ο ποιητής οφείλει να ’ναι αδέσμευτος, ακτιβιστής, ν’ ασκεί κριτική».

Μια αντίστοιχη ελευθερία, άλλωστε, διεκδικεί και για τον City Lights, τον οίκο που δημιούργησε μαζί με το ομώνυμο βιβλιοπωλείο, και ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί αυτόνομα στη Δυτική Ακτή. Στην εποχή των «εκδοτών χωρίς εκδόσεις», όπως τη χαρακτήρισε εύστοχα ο Αντρέ Σίφριν, ο Φερλινγκέτι στέκεται μακριά από τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και ως βιβλιοπώλης αρνείται κάθε πρόταση για φραντσάιζινγκ. «Το να εκδίδεις βιβλία δεν είναι μέσον πλουτισμού, είναι ένας τρόπος ζωής» λέει, και το εννοεί.