«Τα φώτα στο βάθος» είναι μόνο η αρχή

Γράφει η Πηνελόπη Πετράκου (Βιβλιοκαφέ Έναστρον. 2. Συνάντηση νέων λογοτεχνών) | Τρίτη 11 Φεβρουρίου 2014

Τη Niemands Rose τη γνώρισα τότε που περιδιάβαινα στα ελληνικά ιστολόγια κι έτυχε να πέσω πάνω στην αιχμηρή της πένα και στην καταγγελτική φωνή που είχε το μπλογκ της, το οποίο διατηρεί από το 2007. Αισθανόμουν πως άκουγα, δεν διάβαζα, σπάνιο πράγμα. Υπήρχε κάτι πηγαίο και συμπαγές ταυτόχρονα, που δεν άφηνε αδιάφορο τον περαστικό. Αυτή τη δύναμη ξανασυνάντησα στο πιο επίσημο πόνημά της, στο πρώτο της βιβλίο, Tα φώτα στο βάθος, από τις εκδόσεις Απόπειρα.

Γεννήθηκε στην Κρήτη. Σπούδασε Κοινωνικές Επιστήμες στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Έχει συνεργαστεί με διάφορες εφημερίδες και περιοδικές εκδόσεις (την Ελευθεροτυπία, την Αυγή και τα Ενθέματα, το μπαχάρ κ.ά.) ενώ κείμενά της περιλαμβάνονται στο συλλογικό έργο Ανθολόγιον Ιστολόγιον.

Μέσα από ένα πλούσιο και εύστοχο λεξιλόγιο αλλά και μέσα από λογοπαίγνια, παρουσιάζει τις μικρές της ιστορίες, μισο-πραγματικές, μισο-μυθικές, φροντίζοντας όμως από την αρχή ως το τέλος να τις καταθέσει σαν κάτι αληθινό. Χρησιμοποιεί συχνά το στοιχείο της αλληγορίας και ιδιαίτερα της ανατροπής. Από αλλού ξεκινά κι αλλού καταλήγει, λες και έχει βαλθεί να αναιρέσει το προφανές, το εξόφθαλμο, τον κοινό νου στο τέλος-τέλος. Διαβάζοντάς την, αισθάνθηκα ότι το βιβλίο της είναι μια μικρή μάχη ενάντια στην προκατάληψη. Μια καθαίρεση, που δεν γίνεται βάναυσα αλλά γίνεται για τα καλά.

Αυτό που ξεχωρίζει είναι μια βαθιά αίσθηση του Δικαίου, που αποκαλύπτεται μέσα από αφήγηση τρυφερή και αυστηρή εναλλάξ. Είναι πνευματώδης, σαρκαστική και ενίοτε αυτοσαρκαστική, σπάνιο και αυτό. Οι ιστορίες τις εκτυλίσσονται σε αυθεντικά τοπία, χρωματισμένα με γήινους τόνους και αρωματισμένα φυσικά, κι είναι εξαιρετικά παρατηρητική. Έχει όλες τις αισθήσεις αναμμένες για να μη χάσει τίποτα κοσμικό αλλά συνάμα ο ουρανός τής αποσπά την προσοχή.

Αναφέρεται συχνά-πυκνά σε αγαπημένους της ανθρώπους από τα γράμματα και τις τέχνες που τη συγκίνησαν ή την επηρέασαν, κάτι που κατά τη γνώμη μου το πράττει ως φόρο τιμής, ως υποχρέωση και ως ευγνωμοσύνη.

Δεν υπάρχει στασιμότητα στην αφηγηματική ροή, οπότε ο αναγνώστης και να θέλει, δεν μπορεί ούτε να κουραστεί ούτε να βαρεθεί. Άλλοτε γράφει λες και ρίχνει με όπλο κι άλλοτε γράφει πιο διπλωματικά, ας μου επιτραπεί ο όρος, πιο μυθιστορηματικά. Το διήγημά της με τίτλο Το λάθος, ένα από τα ωραιότερα του βιβλίου, θα μπορούσε άνετα να απλωθεί, διότι είναι συμπυκνωμένο, και να γίνει μια ωραιότατη νουβέλα με σαφώς ορισμένο κεντρικό ήρωα και με άρτια δομημένους δεύτερους χαρακτήρες. Η ιστορία του Ζαν-Τσαρλς είναι ένα οπτικό φαινόμενο, κάτι που συμβαίνει μπροστά σου καθώς διαβάζεις. Το ίδιο βιώνεις διαβάζοντας και τον Επικήδειο Αντίλογο. Εδώ έχουμε να κάνουμε χωρίς υπερβολή με τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο. Θεωρώ ότι τα πλάνα, έτσι όπως τα περιγράφει, θα μπορούσαν να συνιστούν σκηνή σε ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου, τον οποίο αναφέρει σε άλλο σημείο και τον οποίο δείχνει να αγαπά, ή ακόμη και του Σταύρου Τσιώλη, που αγαπώ εγώ. Αυτά τα δύο διηγήματα δηλώνουν πόσο παρών χρειάζεται να είναι ένας λογοτέχνης όταν γράφει, πόσο παρών σε όλα όσα υπάρχουν γύρω του, έμψυχα και μη.

Πρόκειται λοιπόν για μια πένα συγκροτημένη, θεληματική, φλογερή σε κάποια σημεία και ως εκ τούτου έχει στόχο. Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αυτή είναι μόνο η αρχή, έχει να μας πει πολλά. Ας πούμε πως Tα φώτα στο βάθος είναι κάτι σαν εκείνα τα πιλοτικά επεισόδια των σήριαλς. Παίρνεις πρώτα ιδέα περί τίνος πρόκειται και μετά ζητάς τη συνέχεια.