Γράφει η Ελένη Σουλτάτη
Όταν ένα όνειρο απειλεί ν’ αποκαλύψει την απατηλή υπόσταση της πραγματικότητας τότε αυτό το ονειρικό ταξίδι φαντάζει ως η μόνη λύτρωση. Το λογοτέχνημα της Κωνσταντίνας Λάμπρου Το όνειρο της Αντιγόνης χαρακτηρίζεται από ένα λόγο μεστό συμβόλων και από μια αντιφορμαλιστική συντακτική δομή, ουσιώνοντας με τον πιο εύστοχο τρόπο τον πανανθρώπινο πόθο κατάκτησης της αλήθειας. Η άρση της λήθης είναι επώδυνη αλλά όχι ανέφικτη, καθώς μπροστά στο θάνατο, ή έστω και στην απειλή του, ο άνθρωπος αναζητά τη σωτηρία του και τελικά την αιτία της αληθινής του ύπαρξης.
Το εφιαλτικό όνειρο της Αντιγόνης συγκεφαλαιώνει την τελευτή ενός κόσμου εξαχρειωμένου και απογυμνωμένου από συναισθήματα, που ωστόσο αρέσκεται να δηλώνει την παρουσία του ως απόδειξη της αυταξίας του. Όταν ο χρόνος της ανυπαρξίας πλησιάζει, ο άνθρωπος χάνει την προσωπική του υπόσταση, μεταμορφώνεται σ’ ένα συλλογικό υποκείμενο, το οποίο εύκολα αποσείει τις ευθύνες της πλάνης του με το να καθιστά αδύνατο τον επιμερισμό ευθυνών. Η ανθρώπινη ύπαρξη τρομάζει μπροστά στον κίνδυνο της ανυπαρξίας της, ενίσταται αναζητώντας τουλάχιστον ένα δίκαιο θάνατο, αλλά τελικά αποκτά την αυτοσυνειδησία της.
Σύγχρονοι δεσμώτες του σπηλαίου, οι άνθρωποι ζουν στο νεφέλωμα της πλάνης τους και ωστόσο βαυκαλίζονται να επιζητούν τη δικαίωση της ύπαρξής τους, ακόμη και ως μοιροϋβριστές, επιρρίπτοντας μομφές δολιότητας στους θεούς. Ο λόγος της Κωνσταντίνας Λάμπρου, αληθινός και καταγγελτικός συνάμα, περιγράφει την ανθρώπινη δυστυχία ως μια κατάσταση συλλογικής ομηρίας. Το ανθρώπινο γένος κατακερματισμένο ταλανίζεται λόγω της έλλειψης αυτογνωσίας και γι’ αυτό ακριβώς ως μόνη διέξοδος φαντάζει η επιστροφή στο παρελθόν ως αρχέγονη μήτρα γνησιότητας. Δεν είναι όμως η πνευματική τύφλωση και αλλοτρίωση των ανθρώπων οντολογικό καθεστώς που εκφράζει τη φυσική τάξη των δημιουργημάτων, καθώς πάντα υποφώσκει η εν δυνάμει μετάβαση από το δοκείν στο είναι.
Το όνειρο της Αντιγόνης δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο μίτος που οδηγεί στην αξίωση για αλήθεια. Ένα νέο άρωμα ζωής αναδύεται με τη δύναμη της αγάπης που καταλύει το έρεβος του θανάτου, σπάει τα δεσμά της δουλόφρονης συμβίωσης και καταυγάζει την αγαθότητα της μητέρας-φύσης.
Πρόκληση και πρόσκληση αυτοσυνειδησίας, ανάγκη αληθείας, χρόνος που λανθάνει των αισθήσεων και γίνεται αντιληπτός μέσα από το παιχνίδισμα του φωτός και του σκότους συγκροτούν τελικά ένα όνειρο ζείδωρο. Η κατάφαση του θανάτου συνιστά και την άρση του, αφού ο ίδιος ο θάνατος έχει εσχατολογική προοπτική, τη νίκη της πλάνης και την επιδίωξη της αποκατάστασης του αξιακού. Μία διαλεκτική ονειρική κίνηση επιτυγχάνεται με το μονόλογο της Αντιγόνης, που στην ουσία συνιστά μια υπέρβαση της δυϊστικής θεώρησης της πραγματικότητας.
Δεν αντιπαλεύουν το φως και το σκότος, η ζωή και ο θάνατος, η αλήθεια και η πλάνη, αφού το όνειρο αίρει διαλεκτικά τις αντιθέσεις, λυτρώνοντας , καθώς φανερώνει την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου αλλά και τη δύναμη της αγάπης. Η Αντιγόνη ονειρεύεται την απώλεια μιας πραγματικότητας απογυμνωμένης από κάθε ηθική διάσταση, το έρεβος κατατρύχει την ανθρώπινη ύπαρξη που συνεχίζει να αυταπατάται με την ψευδαίσθηση της υπαρξιακής της επιβεβαίωσης. Η ηρωίδα με προσωπικό κόστος αναϋφαίνει το πέπλο της αλήθειας , επιχειρώντας κατάβαση στα ενδόμυχα της ψυχής της προς αναζήτηση της απροϋποθέτου αρχής. Η Κωνσταντίνα Λάμπρου με το βιβλίο της Το όνειρο της Αντιγόνης, προβάλλει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα αξίωσης αληθινής ζωής μέσω της άρνησης των κοινωνικών συμβάσεων.
Pacta sunt servanda ?
_______________________
Η κ. Ελένη Σουλτάτη είναι Φιλόλογος - Θεολόγος και υποψήφια διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Όταν ένα όνειρο απειλεί ν’ αποκαλύψει την απατηλή υπόσταση της πραγματικότητας τότε αυτό το ονειρικό ταξίδι φαντάζει ως η μόνη λύτρωση. Το λογοτέχνημα της Κωνσταντίνας Λάμπρου Το όνειρο της Αντιγόνης χαρακτηρίζεται από ένα λόγο μεστό συμβόλων και από μια αντιφορμαλιστική συντακτική δομή, ουσιώνοντας με τον πιο εύστοχο τρόπο τον πανανθρώπινο πόθο κατάκτησης της αλήθειας. Η άρση της λήθης είναι επώδυνη αλλά όχι ανέφικτη, καθώς μπροστά στο θάνατο, ή έστω και στην απειλή του, ο άνθρωπος αναζητά τη σωτηρία του και τελικά την αιτία της αληθινής του ύπαρξης.
Το εφιαλτικό όνειρο της Αντιγόνης συγκεφαλαιώνει την τελευτή ενός κόσμου εξαχρειωμένου και απογυμνωμένου από συναισθήματα, που ωστόσο αρέσκεται να δηλώνει την παρουσία του ως απόδειξη της αυταξίας του. Όταν ο χρόνος της ανυπαρξίας πλησιάζει, ο άνθρωπος χάνει την προσωπική του υπόσταση, μεταμορφώνεται σ’ ένα συλλογικό υποκείμενο, το οποίο εύκολα αποσείει τις ευθύνες της πλάνης του με το να καθιστά αδύνατο τον επιμερισμό ευθυνών. Η ανθρώπινη ύπαρξη τρομάζει μπροστά στον κίνδυνο της ανυπαρξίας της, ενίσταται αναζητώντας τουλάχιστον ένα δίκαιο θάνατο, αλλά τελικά αποκτά την αυτοσυνειδησία της.
Σύγχρονοι δεσμώτες του σπηλαίου, οι άνθρωποι ζουν στο νεφέλωμα της πλάνης τους και ωστόσο βαυκαλίζονται να επιζητούν τη δικαίωση της ύπαρξής τους, ακόμη και ως μοιροϋβριστές, επιρρίπτοντας μομφές δολιότητας στους θεούς. Ο λόγος της Κωνσταντίνας Λάμπρου, αληθινός και καταγγελτικός συνάμα, περιγράφει την ανθρώπινη δυστυχία ως μια κατάσταση συλλογικής ομηρίας. Το ανθρώπινο γένος κατακερματισμένο ταλανίζεται λόγω της έλλειψης αυτογνωσίας και γι’ αυτό ακριβώς ως μόνη διέξοδος φαντάζει η επιστροφή στο παρελθόν ως αρχέγονη μήτρα γνησιότητας. Δεν είναι όμως η πνευματική τύφλωση και αλλοτρίωση των ανθρώπων οντολογικό καθεστώς που εκφράζει τη φυσική τάξη των δημιουργημάτων, καθώς πάντα υποφώσκει η εν δυνάμει μετάβαση από το δοκείν στο είναι.
Το όνειρο της Αντιγόνης δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο μίτος που οδηγεί στην αξίωση για αλήθεια. Ένα νέο άρωμα ζωής αναδύεται με τη δύναμη της αγάπης που καταλύει το έρεβος του θανάτου, σπάει τα δεσμά της δουλόφρονης συμβίωσης και καταυγάζει την αγαθότητα της μητέρας-φύσης.
Πρόκληση και πρόσκληση αυτοσυνειδησίας, ανάγκη αληθείας, χρόνος που λανθάνει των αισθήσεων και γίνεται αντιληπτός μέσα από το παιχνίδισμα του φωτός και του σκότους συγκροτούν τελικά ένα όνειρο ζείδωρο. Η κατάφαση του θανάτου συνιστά και την άρση του, αφού ο ίδιος ο θάνατος έχει εσχατολογική προοπτική, τη νίκη της πλάνης και την επιδίωξη της αποκατάστασης του αξιακού. Μία διαλεκτική ονειρική κίνηση επιτυγχάνεται με το μονόλογο της Αντιγόνης, που στην ουσία συνιστά μια υπέρβαση της δυϊστικής θεώρησης της πραγματικότητας.
Δεν αντιπαλεύουν το φως και το σκότος, η ζωή και ο θάνατος, η αλήθεια και η πλάνη, αφού το όνειρο αίρει διαλεκτικά τις αντιθέσεις, λυτρώνοντας , καθώς φανερώνει την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου αλλά και τη δύναμη της αγάπης. Η Αντιγόνη ονειρεύεται την απώλεια μιας πραγματικότητας απογυμνωμένης από κάθε ηθική διάσταση, το έρεβος κατατρύχει την ανθρώπινη ύπαρξη που συνεχίζει να αυταπατάται με την ψευδαίσθηση της υπαρξιακής της επιβεβαίωσης. Η ηρωίδα με προσωπικό κόστος αναϋφαίνει το πέπλο της αλήθειας , επιχειρώντας κατάβαση στα ενδόμυχα της ψυχής της προς αναζήτηση της απροϋποθέτου αρχής. Η Κωνσταντίνα Λάμπρου με το βιβλίο της Το όνειρο της Αντιγόνης, προβάλλει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα αξίωσης αληθινής ζωής μέσω της άρνησης των κοινωνικών συμβάσεων.
Pacta sunt servanda ?
_______________________
Η κ. Ελένη Σουλτάτη είναι Φιλόλογος - Θεολόγος και υποψήφια διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου