Γραμμές των οριζόντων

Γράφει ο Κώστας Βούλγαρης | Αυγή,
Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2011 »» 
(Αυγή «Αναγνώσεις», Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2011 »»)

Γιώργος Αγγελόπουλος, Απόδραση, εκδόσεις Απόπειρα, σελ. 60

Τριακονταετής, με σπουδές φιλολογίας, πρωτοεμφανιζόμενος ο ποιητής, και τα σημειώνω αυτά προκαταβολικά γιατί το βιβλίο του προϋποθέτει τη συστηματική και ενδελεχή γνώση του ποιητικού μας παρελθόντος, τουλάχιστον αυτού του 20ού αιώνα.

Έμμετρα ποιήματα, μακράς πνοής και χαρακτηριστικής θεματικής, όπως «Η γέννηση της Ελευθερίας», άλλα περισσότερο πειθαρχημένα, π.χ. στη μορφή του σονέτου, και άλλα στο ιδίωμα του «ελευθερωμένου» στίχου, αλλά και κάποια στη μορφή του ελεύθερου στίχου, συνθέτουν ένα περιβόλι τρόπων, που ανακαλεί όλη τη στιχοποιητική παράδοση του καθ’ ημάς 20ού αιώνα, επιμένοντας στο πρώτο του μισό.

Κοκκίνισε η γη κι ο ουρανός
ανήσυχο το σύμπαν υπομένει,
ο ήλιος φοβισμένος και σκυφτός
στα σύννεφα κρυμμένος περιμένει

Και την ανακαλεί όχι με την διάθεση της παρωδίας, όπως συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει συχνά τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε με την ένταση της νοσταλγίας, που θα έδινε μια ρετρό «πατίνα» στο όλο εγχείρημα, ακυρώνοντάς το ποιητικά. Σύγχρονα ποιήματα επιχειρεί να γράψει ο Αγγελόπουλος, χρησιμοποιώντας αδιακρίτως τρόπους και μέσα, αφαιρώντας τους όμως όσο το δυνατόν περισσότερο απ’ το φορτίο τους (σημασιολογικό, συναισθηματικό, ιδεολογικό, ιστορικό). Τη «νομιμοποίηση» του πολύτροπου εγχειρήματός του δεν την παραπέμπει σε μια φιλολογική ή ιστορική ανάγνωση των εν λόγω στιχοποιητικών μορφών, αλλά την εναποθέτει στην κυριαρχία τέτοιων μορφών στο μαζικό αισθητήριο, μέσα από το τραγούδι.

Είναι οι γραμμές των οριζόντων που με θέλγουν
κι εκείνοι οι άνθρωποι που τρέχουν κατά κει.
Γαντζώνονται στον άνεμο και φεύγουν
και πλάι ταξιδεύει η μουσική.

Αυτή είναι η κρίσιμη λέξη, «τραγούδι», που μας πάει πιο πίσω από τις μοντερνιστικές, ακόμα και τις συμβολιστικές φόρμες, ταυτόχρονα όμως μας φέρνει και στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Δεν πρόκειται όμως για «ποιητικούς» στίχους τραγουδιών που περιμένουν τη «μελοποίησή» τους, αλλά για ποιήματα που προσδοκούν τη μεγαλόφωνη ανάγνωσή τους. Δείγμα ασφαλώς των νέων καιρών, δείγμα μιας άλλης σχέσης του ποιητή με τις δεσμεύσεις της φόρμας. Κέρδος, ο πειραματισμός χωρίς αναστολές, η φυσικότητα, οι χειραφετημένες προσεγγίσεις «ιερών» περιοχών του ποιητικού λόγου. Και από ποίηση πώς πάμε; Ποιητικό αποτέλεσμα προκύπτει; Βεβαίως, αν και θα πρέπει να περιμένουμε τη συνέχεια, αφού εδώ φαίνεται πως επιχειρείται να οργανωθεί ένας ολόκληρος τρόπος, μια νέα ποιητική. Εύχομαι ο ποιητής να κατανοεί το εύρος και τις απαιτήσεις του εγχειρήματός του.

Στο χείλος του αδυσώπητου γκρεμού
στα σύνορα κελιού και ουρανού