Ο συγγραφέας Τζέιμς Γκρέιαμ Μπάλλαρντ, που πέθανε προ ημερών, αποτύπωσε τη γυμνή κοινωνία μας
Γράφει η Τιτίκα Δημητρούλια | Καθημερινή,
Κυριακή 26 Απριλίου 2009
Ο «Καθρέφτης» του Βέλγου υπερρεαλιστή ζωγράφου Πολ Ντελβό (1936) απεικόνιζε μια γυναίκα καθισμένη με την πλάτη προς τον θεατή, να κοιτάζει έναν καθρέφτη που της αντιγύριζε το είδωλό της γυμνό. Ο συγκεκριμένος πίνακας είχε καταστραφεί σε έναν βομβαρδισμό του Λονδίνου το 1940. Το γεγονός αυτό ουδόλως πτόησε τον Τζέιμς Γκρέιαμ Μπάλλαρντ, που πάντα διακήρυσσε σε όλους τους τόνους τον βαθύτατο θαυμασμό του για τον υπερρεαλισμό, ως αισθητική εξερεύνησης της άλογης πλευράς της ανθρώπινης ύπαρξης. Εφτιαξε από φωτογραφία ένα ακριβέστατο αντίγραφο του πίνακα και τον κρέμασε σε περίοπτη θέση στο σαλόνι του, υποβάλλοντας ίσως έτσι στον μελλοντικό αναγνώστη μια ανάλογη ανάγνωση του έργου του: θα ήταν άραγε υπερβολή να πούμε ότι το έργο του λειτούργησε για τη δυτική κοινωνία – και συνεχίζει να λειτουργεί στις εικόνες του που δεν έχουν ακόμα αποκωδικοποιηθεί, στις δομές του που παραμένουν αφανείς ως αταυτοποίητες – ακριβώς όπως αυτός ο καθρέφτης; Καταγράφει τη μεταβιομηχανική, υπερκαταναλωτική κοινωνία όπως φαίνεται ή θέλει να φαίνεται και καταλήγει να την αποτυπώνει γυμνή, φανερώνει όλα της τα μυστικά, ακόμα και αυτά των οποίων ούτε καν η ίδια δεν έχει ακόμα επίγνωση. Αυτή υπήρξε η μεγαλοσύνη του Μπάλλαρντ: δεν περιέγραψε, δεν ζωγράφισε, δεν απεικόνισε την κοινωνία αυτή, αλλά τη σχεδίασε σχεδόν οραματικά, προεικόνισε τις στρεβλώσεις και την παράνοιά της, ζωντάνεψε στις τεφρές πόλεις της τους λαβύρινθους της ανθρώπινης ψυχοπαθολογίας, συνέδεσε τα αντικείμενα που οι άνθρωποι πλέον λατρεύουν με τις πλέον απόκρυφες επιθυμίες και τα πιο απαγορευμένα πάθη τους, έφερε το μέλλον στο παρόν για να δηλώσει ότι το παρόν δεν υπάρχει επειδή ακριβώς ο άνθρωπος έπαψε να επιθυμεί το μέλλον.
